Për sa i përket botës perëndimore, flasim për “orë të shtrigave” në traditën anglo-saksone ose “orë të djallit” në atë të krishterë, duke marrë parasysh faktin se sipas besimeve popullore aktiviteti maksimal i mbinatyrshëm është i përqendruar midis orës 3 dhe 4 në mëngjes.

Megjithatë, sipas shkencës, zgjimi në mes të natës është një fenomen i lidhur me ciklet e gjumit.

Në përgjithësi pjesa e parë e natës karakterizohet nga i ashtuquajturi “gjumi jo REM”: është një gjumë i lehtë, i cili paraprin atë më të thellën e “fazës REM”, të quajtur kështu sepse gjatë kësaj të fundit ndodhin ëndrrat dhe sytë lëvizin shumë shpejt nën qepalla (Rapid Eye Movement).

Pikërisht gjatë REM, në të cilën truri arrin një nivel shumë të lartë aktiviteti, ne jemi më të prekshëm ndaj zgjimeve të papritura, të cilat në përgjithësi shoqërohen me një ndjenjë marramendjeje. Në një cikël normal gjumi, përgjithësisht ora 3 e mëngjesit është një orë në të cilën jemi në Rem, kështu që nuk është e pazakontë të pësojmë zgjime të papritura, megjithëse vlen të theksohet se alternimi midis dy fazave ndodh disa herë gjatë rrjedhës të natës.

Pasi është vërtetuar kjo, ka një tjetër element për t’u marrë parasysh, përveç atij që lidhet me ciklet e gjumit, domethënë nivelet e kortizolit, i ashtuquajturi hormoni i stresit: zakonisht midis orës 2 dhe 3 të mëngjesit ka një rritje të lehtë, e cila mund të ndihmojë në zgjimin.

“Zgjimi qendror gjatë natës është në fakt pjesë e ADN-së sonë” , shpjegon drejtori i Qendrës së Gjumit të Irccs të Bolonjës Giuseppe Plazzi: mund të jetë një trashëgimi e lidhur me të kaluarën e largët të njeriut, i cili u zgjua natën për të shkuar në gjueti ose për të mbrojtur grupin e tij nga sulmi i grabitqarëve.

Por mbi të gjitha është teknologjia dhe zakonet e këqija moderne që përfundojnë në bankën e të akuzuarve, me një kthim të papritur, pra, në ditët e sotme.

Përdorimi i celularit para se të bini në gjumë është një faktor i rëndësishëm: “stimulimi i dritave artificiale pengon prodhimin e melatoninës” , shpjegon eksperti. Nuk ndihmon as të pini alkool apo të hani para se të shkoni në shtrat, aq më pak të praktikoni çdo lloj aktiviteti fizik: të gjitha këto janë zakone që nuk ju lejojnë të përfitoni nga pushimi i vazhdueshëm dhe restaurues dhe që për këtë arsye favorizojnë zgjimet e papritura për disa orë pas fillimit të gjumit.

Kjo është arsyeja pse nuk është absolutisht e pazakontë të zgjoheni midis orës 3 dhe 4 të mëngjesit: sigurisht mbajtja e zakoneve të mira dhe ndjekja e një rutine ndihmon në kufizimin e fenomenit.

Pra shmangia e përdorimit të pajisjeve elektronike, mosngrënia e tepërt apo pirja e alkoolit para se të shkoni në shtrat sigurisht që ndihmon.

“Faktorët kryesorë janë të lidhur me çrregullimet e humorit, si ankthi dhe çrregullimet depresive. Më pas janë çrregullimet më thjesht organike, përfshirë ato gastrointestinale. Për shembull, refluksi gastroezofageal është ndër të parët” , specifikon Dr. Plazzi.

“Dhe përsëri, konsumimi i alkoolit ose pirja e tepërt e ujit në mbrëmje para se të shkoni në shtrat: pas tre orësh gjumë shkakton dëshirën për t’u zgjuar për të zbrazur fshikëzën”.

“Për më tepër, ka faktorë të tjerë të lidhur me mekanizmat endokrinologjikë”, shton ai , “për shembull, të ngrënit e tepërt në mbrëmje prodhon stimulim të insulinës me një rritje të oreksit të natës”.