Tani, e njëjta metodë zbulimi po përdoret për të gjetur numrin e vërtetë të vdekjeve të Covid-19.

‘The Economist’ ka bërë llogaritjet për shumicën e vendeve në botë, ndër të cilat edhe Shqipëria.

Shifrat tregojnë se vdekjet nga Covid-19 në vendin tonë kanë qenë 50% më të larta nga sa janë raportuar. Gjatë muajit janar, në vend janë raportuar 2 vdekje për 1 milion njerëz mesatarisht në ditë, por sipas analizës kanë vdekur rreth 12 njerëz për 1 milion vetë.

Më herët, ‘The Economist’ llogariti vdekjet e tepërta nga Covid në botë dhe Shqipëria raportohej me mbi 13 mijë vdekje, nga mbi 2 mijë që ishin raportuar zyrtarisht në vendin tonë.  Revista thoshte se në të gjithë botën kanë vdekur më shumë se 20 mln njerëz dhe jo vetëm 5 mln.

Kobak, një analist, përdor teorinë e “shpërndarjes së helmit”. Krijuesi i kësaj teorie ishte një studiues që vërejti se kur modelohen numrime të ndryshme, si p.sh sa njerëz hyjnë në një stacion metroje brenda 1 ore, shpërndarja ka një formë dhe vend të caktuar.

Sipas kësaj metode, numri i njerëzve që vdesin nga Covid-19 mund të ndryshohet nga një ditë në tjetrën – për shembull, ngjarjet e mbipërhapjes çojnë në rritje të vdekjeve. Si rezultat, shpërndarja e vdekjeve duhet të jetë ajo që ekspertët e statistikës e quajnë “të mbishpërndara” – varianca duhet të jetë më e madhe se mesatarja.
Jonas Schöley, një demograf që nuk është i përfshirë në kërkimin e Kobak, thotë se ai kurrë në karrierën e tij nuk ka hasur në raporte vdekjesh që do të dështonin në këtë test.

Dhe shumica dërrmuese e vendeve që raportojnë të dhëna në Organizatën Botërore të Shëndetësisë e bëjnë këtë. Kjo nuk do të thotë që shifrat e tyre të vdekjeve ishin domosdoshmërish të sakta.  Por kjo tregon që numrat e raportuar nuk po ngatërrohen qëllimisht.
Megjithatë, të dhënat nga 17 vende kishin modelin e kundërt. Në shumë javë, varianca e secilës shpërndarje ishte më e vogël se mesatarja.

“Duket e arsyeshme të konkludohet se nuk ka mundësi që këto të jenë vëzhgime të pavarura”, thotë David Steinsaltz, një profesor i statistikave në Universitetin e Oksfordit.
Përcaktimi i motiveve është më i vështirë. Një shpjegim i mirë do të ishin pengesat burokratike në përpunimin e certifikatave të vdekjes. Megjithatë, sipas ekspertëve ka edhe pa rregulluesi të tjera.