Në Ballkanin Perëndimor, një rajon që është më i njohur për gjenerimin e krizave të dukshme të vështira, lajmet e mira shpesh nënvlerësohen. Më 29 korrik në Shkup, Maqedonia e Veriut, Presidenti i Serbisë Aleksandar Vuçiç, Kryeministri i Shqipërisë Edi Rama dhe Kryeministri i Maqedonisë së Veriut Zoran Zaev mblodhën një samit për të njoftuar fillimin e Open Balkan, një iniciativë që synon të forcojë integrimin ekonomik rajonal. Të tre u zotuan të heqin kontrollet kufitare midis vendeve të tyre deri në janar 2023.

Lajmi deri më tani është pritur me inkurajim të kujdesshëm. Integrimi ekonomik rajonal është një fund që të gjithë në Perëndim e mbështesin, Uashingtoni dhe Berlini të dy e thanë në deklarata të veçanta, dhe çdo përpjekje për ta arritur atë është e mirëpritur. Sidoqoftë, privatisht ka më shumë hezitim. Diplomatët evropianë pyesin veten nëse kjo përpjekje mund të bëjë qark të shkutër me përpjekjet e Bashkimit Evropian në nxitjen e dialogut dhe bashkëpunimit rajonal (i ashtuquajturi Procesi i Berlinit) ose, më keq, të krijojë një alternativë për pranimin në BE.

Në një turne rajonal në korrik që na çoi në Maqedoninë e Veriut, Serbi dhe Shqipëri, ne pamë optimizëm për këtë iniciativë në mesin e politikëbërësve lokalë dhe drejtuesve të bizneseve, të mbushur me zhgënjim nga procesi i ngecur i anëtarësimit në klasën politike. Rama i Shqipërisë ka qenë veçanërisht i hapur në publik, duke e krahasuar atë me përvojën e të një dhëndrri që qëndron në mënyrë të përsëritur në altar. “Zgjerimi nuk ka ngecur-është ndalur,” na u ankua një udhëheqës tjetër gjatë një sërë bisedash off-record me zyrtarët rajonalë. Basti për Evropën po bëhet gjithnjë e më shumë një detyrim me votuesit e lodhur nga dëgjimi i premtimeve të paplotësuara.

Politikanët nuk e kanë gabim që dëshpërohen. Në vitin 2003 në Selanik, Greqi, udhëheqësit evropianë u zotuan për vendet e Ballkanit Perëndimor se e ardhmja e tyre përfundimtare qëndron në BE. Gjuha për një “perspektivë evropiane” për rajonin e ka bërë atë pothuajse pjsë të çdo komunikate përkatëse që nga ajo kohë, e parë nga zyrtarët si një demonstrim i seriozitetit dhe angazhimit nga një bllok që tradicionalisht është përpjekur të artikulojë një politikë të jashtme koherente për fqinjin e tij. Por vullneti politik nuk ka ndjekur kurrë retorikën. Dhe mbështetja për zgjerimin në mesin e votuesve ka rënë në të gjithë kontinentin që nga pranimi i Kroacisë në 2013.

Por ngërçi ka të bëjë më shumë me atë se evropianët që nuk arrijnë të përmbushin premtimet e tyre. Në dekadën e fundit, BE është përballur me një valë krizash, nga tronditja financiare e vitit 2008 deri te kriza e emigrantëve, efektet e së cilës u përkeqësuan nga të metat strukturore të brendshme të vetë bllokut. Presidenti francez Emmanuel Macron, i cili kryesoi përpjekjet drejt një metodologjie të re, më të rreptë dhe më të rëndësishme të kthyeshme të zgjerimit, po këmbëngul në reforma të gjera në institucionet ekzistuese evropiane para se të pranohet ndonjë vend i ri në bllok. Ndërkohë, shqetësimet për krimin e organizuar po zbehin mbështetjen për zgjerimin në vende të tilla si Holanda.

Dhe për të qenë të drejtë, evropianët nuk e kanë gabim të tregojnë korrupsionin dhe problemet me sundimin e ligjit për përparimin zhgënjyes në bisedime. Indeksi i Perceptimit të Korrupsionit 2020 e rendit Serbinë në vendin e 94 -të në të gjithë botën nga 180 vende, Shqipëria në vendin e 104 -të dhe Maqedonia e Veriut në vendin e 111 -të. Fakti që anëtarët e BE-së si Hungaria dhe Polonia po kthehen prapa në demokraci dhe se Bullgaria dhe Rumania vazhdojnë të luftojnë me korrupsionin e nivelit të lartë pothuajse një dekadë e gjysmë që nga pranimi, nuk është sinjal për pranimin e nxituar të më shumë anëtarëve në klub.

Përballë perspektivave të tilla të zymta, vlen të përmendet se asnjë nga themeluesit e Open Balkan nuk e sheh iniciativën e tyre si një alternativë ndaj pranimit në BE, por si një plotësues i proceseve ekzistuese. Vuçiq, Rama dhe Zaev të gjithë na theksuan gjatë udhëtimit tonë se qëllimet e projektit ishin modeluar në tregun e përbashkët evropian, veçanërisht në përpjekjen për të garantuar “katër liritë” e tregut (lëvizja e lirë e mallrave, kapitalit, shërbimeve dhe njerëzve). Memorandumi i mirëkuptimit i nënshkruar në samitin e fundit premton të përmbushë premtimin e lëvizjes së lirë të mallrave brenda gjashtë muajve dhe lëvizjen e lirë të njerëzve deri më 1 janar 2023. Çështja, thonë ata, është të tregojë përfitime të prekshme për qytetarët e tyre sa më shpejt të jetë e mundur. Serbia në veçanti po përballet me një mungesë të fuqisë punëtore dhe dëshiron të lehtësojë kalimin e kufirit nga Maqedonasit dhe Shqiptarët për punë. Në planin afatgjatë, asnjë nga vendet nuk është aq i madh sa duhet për të tërhequr investime të mëdha transformuese nga firmat perëndimore. Një treg i vetëm mund të jetë shumë më joshës.

Ndërsa emri i “Ballkanit të Hapur – Open Balkan” sugjeron në mënyrë eksplicite një ftesë për të tjerët. Mungesa e Kosovës, Bosnjës dhe Hercegovinës dhe Malit të Zi në samitin e Shkupit ishte e dukshme. Të tre palët mbeten skeptike, duke argumentuar se nisma e re kopjon zhvillimin e një Tregu të Përbashkët Rajonal, për të cilin u pajtuan të gjashtë në Sofje, Bullgari, vitin e kaluar si pjesë e Procesit të Berlinit. Ata shqetësohen se pjesëmarrja në një nismë që nuk ishte projektuar në Evropë do të ndikojë në perspektivat e tyre të pranimit, sado të largëta që të jenë ato. Kjo, natyrisht, nuk është e vërtetë. Dera e Evropës është, të paktën për momentin, e barabartë për të gjithë. Dhe megjithëse, siç kemi theksuar më lart, si udhëheqësit amerikanë ashtu edhe ata evropianë kanë shqetësime në lidhje me nismën Open Balkan, paqartësia e qëllimshme e deklaratave të tyre – duke shprehur mbështetje për integrimin ekonomik rajonal pa specifikuar se cili mjet është më i mirë për ta arritur atë – tradhëton ambivalencën e vërtetë për këtë çështje.

E vërteta është se një nismë si Open Balkan përfundimisht do të qëndrojë ose do të rrëzohet gjatë zbatimit. Takimi i fundit pa vetëm një marrëveshje detyruese që premtonte ndihmë të ndërsjelltë urgjente, me pjesën tjetër të propozimeve ambicioze që do të mishëroheshin në nivele më të ulëta të qeverisë në muajt e ardhshëm. Loja e zgjuar në këtë pikë do të ishte që Perëndimi të ndihmonte nismën të ketë sukses, duke siguruar që premtimi i saj për hapjen ndaj të gjithë rajonit të mbetet në vend. Çdo rrëfim i sinqertë për lindjen e BE -së pranon se ishte në vetvete produkt i shumë nismave dhe marrëveshjeve dypalëshe në të njëjtën kohë, që me kalimin e kohës u bashkuan në aranzhimin që kanë tani. Lindja e një rendi të qëndrueshëm në Ballkanin Perëndimor ka të ngjarë të mos jetë ndryshe. Roli i Perëndimit nuk duhet të jetë inxhinierik dhe mikromenaxhim. Përkundrazi, ai duhet t’i mbajë pjesëmarrësit ndershmërisht në përmbushjen e premtimeve të tyre, ndërsa në të njëjtën kohë të mbajë një sy në tablonë e madhe, duke siguruar që rezultati të jetë sa më gjithëpërfshirës, ​​funksional dhe vërtet i hapur.

Fotografia më e madhe ka më shumë rëndësi. Duke ardhur pas marrëveshjes së përparimit të Prespës midis Maqedonisë së Veriut dhe Greqisë, nismat si Open Balkan sinjalizojnë se diçka e rëndësishme dhe vërtet e shëndetshme po ndodh në terren: Drejtuesit lokalë po marrin pronësinë e fatit të tyre dhe po tregojnë kreativitet. Kjo duhet përqafuar dhe inkurajuar. BE -ja në veçanti duhet të shfrytëzojë rastin për të qenë më fleksibël. Ndërsa vetë përshtatet me një botë në ndryshim, ajo duhet të fillojë të imagjinojë sesi mund të duket marrëdhënia e saj me jashtë saj. Ndoshta qarqet koncentrike të thellimit të integrimit me kalimin e kohës mund të zënë vendin e një qasjeje burokratike që u përshtatet të gjithëve dhe që padyshim ka ndaluar.

Vuçiç përdori samitin e fundit si një justifikim për të botuar një artikull në një të përditshme kryesore serbe duke u bërë thirrje shokëve të tij serbë të shikojnë drejt një të ardhme shpresëdhënëse në vend që të marinojnë urrejtjen e gjatë ndaj shqiptarëve. Ky nuk është veçse manifestimi më i fundit i një shkrirjeje që është ndërtuar për më shumë se një vit tani. Që nga kjo verë, serbët përfaqësojnë kombësinë e dytë më të madhe që viziton plazhet e Shqipërisë-një figurë mahnitëse duke pasur parasysh historinë e fundit. Surpriza më pozitive janë të mundshme, madje ka të ngjarë, nëse fillon një cikël prosperiteti. Foreing Policy – Nga Benjamin Haddad, drejtor i Nismës për Evropën e Ardhshme në Këshillin Atlantik në Uashington dhe Damir Marusic, anëtar i lartë në Këshillin Atlantik. -Përgatiti ZOOM.AL