Marrëveshjet u arritën pavarësisht shqetësimeve të sigurisë në lidhje me përqafimin e Beogradit nga Parisi, i cili mban marrëdhënie të ngushta me Moskën dhe Pekinin, dhe protestat e vazhdueshme në shkallë të gjerë në Serbi për zgjerimin e minierave të litiumit.

Dyshja nënshkruan 11 marrëveshje dypalëshe, duke përfshirë një marrëveshje fitimprurëse për 12 avionë luftarakë Rafale të prodhimit francez, shitjen e mineraleve të papërpunuara kritike si litiumi dhe zhvillimin e një programi bërthamor civil për kërkesat në rritje të Serbisë për energji.

“Marrëveshja e nënshkruar sot është historikisht e rëndësishme”, tha Macron. “Unë shoh shumë njerëz të axhetuar me faktin se Serbia ka një marrëdhënie me Rusinë dhe Kinën… por unë respektoj sovranitetin e Serbisë.”

Ai vuri në dukje se Franca kishte marrë garanci të kënaqshme në procesin e negociatave për shitjen e avionëve – me bisedimet që kanë shkuar deri në fund, sipas Vuçiç.

Sipas marrëveshjes së nënshkruar me Dassault Aviation, Serbia do të marrë avionët së bashku me një paketë logjistike shoqëruese dhe pjesë këmbimi me vlerë 2.7 miliardë euro.

“Kjo është një marrëveshje e madhe për ne. Do të kontribuojë në një rritje të konsiderueshme të aftësive operacionale të ushtrisë sonë”, u tha Vuçiç gazetarëve.

Vuçiç, ndërkohë, u përgjigj pyetjeve të gazetarëve francezë në lidhje me marrëdhëniet e tij me Pekinin dhe Moskën.

“Unë nuk do të kërkoj falje për këtë… E di që Emmanuel do të donte që unë të vendosja sanksione kundër Rusisë. Por ne nuk e bëmë dhe nuk na vjen turp për vendimin tonë”.

Gjatë dekadës së tij në pushtet, Vuçiç ka pasur një marrëdhënie të ngushtë me Moskën, veçanërisht me presidentin rus Vladimir Putin, i cili ka vizituar Beogradin dy herë në 10 vitet e fundit.

Vuçiç ka një marrëdhënie të ngushtë edhe me presidentin kinez Xi Jinping, i cili bëri një vizitë speciale në Serbi si pjesë e vizitës së tij të parë në Evropë pas Covid-19. Mediat shtetërore kineze e kanë quajtur marrëdhënien e tyre dypalëshe një “miqësi të hekurt”, një kategori e rezervuar për vendet që Pekini i vlerëson vërtet.

Vizita e Macron vjen gjithashtu pas protestave në shkallë të gjerë kundër një projekti të litiumit të mbështetur nga BE në vend. Kur kancelari gjerman Olaf Scholz, shefi i Marrëveshjes së Gjelbër të BE-së Maroš Šefčovich dhe Vuçiç nënshkruan një marrëveshje që zyrtarizonte mbështetjen e BE-së për minierën muajin e kaluar, një pikë kryesore e shitjes ishte se projekti do ta afronte Serbinë me bllokun.

Por nënshkrimi e ka vënë Vuçiçin në një pikë të vështirë, duke ringjallur një lëvizje masive kundër një miniere që protestuesit pretendojnë se do të dënojë serbët me shfrytëzim ekonomik dhe ndotje të mjedisit dhe do t’i vendosë standardet perëndimore më tej jashtë mundësive. Vuçiç, si kundërpërgjigje, ka akuzuar protestuesit për komplot për ta rrëzuar atë – me mbështetjen e Perëndimit.

Qeveria, e cila udhëhiqet nga Partia Progresive Serbe dhe aleatët e saj politikë, është përpjekur të mbysë pakënaqësinë e përhapur duke synuar organet e pavarura të lajmeve në vend dhe ka pranuar se ka përpiluar ” lista të armiqve të Serbisë” dhe madje ka krijuar lëvizje politike anonime për të mbështetur marrëveshjen për minierën.

Një mik i veçantë
“Franca të do ashtu siç e ke dashur atë!”, tha Macron në vitin 2019 gjatë vizitës së tij të fundit në kryeqytetin serb, ku fjalimet e tij me theks në gjuhën vendase u ndërprenë shpesh nga brohoritjet e zjarrta nga turma e madhe e mbledhur përpara Monumentit të Mirënjohjes për Francën në parkun Kalemegdan të Beogradit.

Përpara vizitës së tij dy-ditore në vend, Macron u dërgoi një letër me 1.400 fjalë gazetave të përditshme serbe, duke u shprehur edhe një herë për “fortësinë dhe vitalitetin e lidhjeve që na bashkojnë ne, francezët dhe serbët” dhe duke thënë se vizita kishte për qëllim “të ushqejë dhe thellojë miqësinë tonë kaq të çmuar”.

“Vizita është padyshim e një rëndësie të madhe për Serbinë,” tha për Politico Boshko Jakshiç, një analist i politikës së jashtme.

“Presidenti Macron ka pranuar të jetë mbrojtësi i Serbisë si një nga liderët kryesorë të Bashkimit Evropian… dhe shpesh ka mbështetur politikat e Vuçiçit, pavarësisht se Vuçiç është subjekt i kritikave nga Bashkimi Evropian për shkak të stilit të tij të lidershipit autokratik.”

Në letrën e tij dhe gjatë fjalimit të tyre të përbashkët të enjten, Macron mori rolin e një kritiku miqësor që përpiqet ta shtyjë butësisht Serbinë në drejtimin e duhur.

“Ne shpesh pajtohemi, por edhe kur nuk pajtohemi, ne gjithmonë e kemi respektuar njëri-tjetrin”, tha Macron në konferencën për shtyp në Pallatin e Serbisë. “Dhe kjo është baza për miqësinë midis dy kombeve tona, e cila u krijua përmes luftës dhe luftimit së bashku për Evropën tonë. Kombet tona kanë qëndruar gjithmonë së bashku.”

Franca dhe Serbia me të vërtetë kanë të përbashkët një marrëdhënie të ngushtë që nga kohërat mesjetare, me mbretërit serbë që martoheshin me fisnikërinë franceze. Lidhja e tyre u thellua gjatë Luftës së Parë Botërore, ndërsa ata luftuan krah për krah në frontin e Selanikut, me Francën që gjithashtu ofroi ndihmë të konsiderueshme humanitare dhe evakuoi civilët dhe trupat serbe, të cilat pësuan viktima masive.

Sot, mbi 80 për qind e investimeve franceze në Ballkan janë në Serbi, ndërsa mbi 100 kompanitë franceze në Serbi punësojnë rreth 12.000 punëtorë.

Vizita e Emmanuel Macron vjen gjithashtu pas protestave në shkallë të gjerë kundër një projekti të litiumit të mbështetur nga BE në vend.
E rëndësishmja, Serbia ka llogaritur që Franca ta mbështesë atë sa herë që është kritikuar nga vende të tjera evropiane. Në maj, Asambleja Parlamentare e Këshillit të Evropës votoi në favor të Kosovës – një ish krahinë jugore e Serbisë që shpalli pavarësinë në vitin 2008, një lëvizje që Beogradi ende nuk e ka njohur – duke u bërë anëtare e organizatës për të drejtat e njeriut.

Franca ishte ndër ato vende që bllokuan votimin përfundimtar të Këshillit të Evropës, duke përmendur përpjekjet joadekuate të Prishtinës për të krijuar një Asociacion të Komunave Serbe, një organ politik që synon të përfaqësojë pakicën serbe të Kosovës.

Për Jakshiçin, Serbia dhe Franca mund të përfitojnë shumë nga aleanca e tyre e rinovuar.

“Interesat franceze janë kryesisht të natyrës ekonomike dhe financiare, ndërsa interesi i presidentit Vuçiç është që edhe një herë të ketë mbulim dhe mbështetje nga Perëndimi për politikat e tij”, tha ai.

Burimi: Politico