Emri i saj është një pranim i heshtur se politikës së vjetër, nisur në 2003, i mungonte besueshmëria. Mënyra e vjetër premtoi mbështetjen e qartë të Brukselit për pranimin e Ballkanit Perëndimor, por kjo nuk u realizua kurrë (përveç rastit të Kroacisë). Mungonin zgjidhjet e problemeve si sundimi i ligjit, të drejtat themelore të njeriut, bashkëpunimi ndërrajonal dhe stabiliteti makroekonomik. Këtë herë BE-ja do të koordinohet me NATO-n për të rritur ndikimin e saj në rajon. Në fakt, në të njëjtën kohë që Brukseli publikoi dokumentin e ri të strategjisë, NATO po diskutonte procesin e saj të zgjerimit në rajon. Maqedonia dhe potencialisht Bosnja mund të marrin ftesa për anëtarësim sa më shpejt që këtë vit.

Synimet e reja
BE ka një axhendë ambicioze për Ballkanin Perëndimor. Së pari, ajo dëshiron të sigurojë ndihmën e saj për të frenuar rrjedhën e refugjatëve nga Lindja e Mesme dhe Afrika e Veriut në Evropë. Së dyti, ajo dëshiron që rajoni – “fuçia e barutit të Evropës” – të zgjidhë mosmarrëveshjet e brendshme në mënyrë paqësore. Dhe së fundmi, ajo dëshiron të zvogëlojë sa më shumë ndikimin e Rusisë dhe Turqisë në rajon. Asnjë nga këto objektiva nuk do të jetë i lehtë, por duke pasur parasysh rrënjët e thella historike të Rusisë dhe Turqisë në Ballkan, i treti është më i frikshëm.

Por gjatë viteve të fundit, Rusia dhe Turqia kanë qenë të preokupuar me problemet e tyre socio-ekonomike dhe për këtë arsye investimi i tyre (dhe rrjedhimisht ndikimi i tyre) në Ballkan nuk ka qenë prioritet. Kjo i ka hapur një dritare BE-së për të rritur ndikimin e saj duke financuar zhvillimin e Ballkanit Perëndimor.

Kjo hapje është ajo që dokumenti strategjik i BE-së po përpiqet të shfrytëzojë. Është një ndryshim nga qëndrimi i Brukselit në vitin 2014, kur presidenti i Komisionit Evropian Jean-Claude Juncker tha se nuk do të kishte asnjë zgjerim të BE-së në të ardhmen e parashikueshme. Sipas politikës së re, Brukseli ka vendosur vitin 2025 si objektiv për anëtarësimin e Serbisë dhe Malit të Zi. Ai gjithashtu u zotua për “zgjerim të mëtejshëm” në rajon për të ndihmuar në përgatitjen e vendeve të tjera (Shqipëri, Bosnje-Hercegovinë, Kosovë dhe Maqedoni) për anëtarësim. Anëtarësimi i Malit të Zi ishte një përfundim i paramenduar pasi vendi u bashkua me NATO-n në qershor 2017; një rregull i pashprehur midis NATO-s dhe BE-së që nga përfundimi i Luftës së Ftohtë është se anëtarësimi në një grup vjen me anëtarësimin në tjetrin. Serbia, megjithatë, mund të jetë një përjashtim.

Ajo ka pak interes për anëtarësimin në NATO (megjithëse ka përmirësuar marrëdhëniet me NATO-n që nga viti 2015, kur ata ranë dakord për një Plan Veprimi Individual të Partneritetit). Por Gjermania do Serbinë në BE, që është njësoj sikur të thuash se Brukseli do Serbinë në BE. Berlini e njeh Serbinë si shtetin më të rëndësishëm në rajon për shkak të vendndodhjes së saj strategjike, dhe kështu në vitin 2014 themeloi të ashtuquajturin Procesi i Berlinit për të mbajtur gjallë lidhjet gjatë ngrirjes pesëvjeçare të Junkerit në zgjerim.

Gjermania kishte shpresuar që përmes Procesit të Berlinit, i konceptuar në të njëjtin vit kur filloi kriza e refugjatëve, shtetet e Ballkanit dhe BE-ja do të punonin së bashku për të menaxhuar më mirë flukset e refugjatëve nëpër rajon. Progresi ishte i ngadaltë, megjithatë, sepse kishte pak stimuj që Ballkani Perëndimor të bashkëpunonte.

Plani i ri duket si një dokument kornizë për qëllimet e Gjermanisë në rajon – në thelb, Procesi i Berlinit – por përfshin një plan financimi për Ballkanin Perëndimor dhe një afat të qartë për anëtarësim: 2025.

Sigurisht, asgjë nuk është e garantuar; 2025 është shumë larg dhe shumë gjëra mund të ndodhin si në Bruksel ashtu edhe në qeveritë e vetë kandidatëve nga tani e tutje. Por premtimi i Brukselit – veçanërisht në dritën e koordinimit të ngushtë me NATO-n (dhe kështu me SHBA-në) – është një mesazh i qartë për Rusinë dhe Turqinë në lidhje me synimet gjermane dhe të SHBA-së.

Serbia është çelësi dhe BE-ja shpreson që duke njohur rëndësinë e saj, duke i dhënë një afat kohor për të punuar për anëtarësimin (diçka që Beogradi e ka dëshiruar prej kohësh) dhe duke premtuar më shumë financime për zhvillim, fraksionet properëndimore në Beograd do të forcohen në kurriz të forcave politike pro-ruse.

Serbia në Qendër

BE-ja gjithashtu e vendos Serbinë në qendër të politikës së saj, sepse ajo njeh rolin kritik të vendit në mosmarrëveshjet që janë bërë pengesë për pjesën tjetër të synimeve të BE-së për rajonin.

Nëse marrëdhëniet ndërmjet Serbisë dhe Kosovës dhe ndërmjet Serbisë dhe Bosnjës do të zgjidheshin, atëherë vetë marrëdhëniet e Kosovës dhe Bosnjës me Perëndimin mund të ecnin përpara, dhe kjo do të shkonte shumë drejt sigurimit të paqes në rajon. (Ekziston gjithashtu fakti që Turqia është përpjekur të rrisë ngadalë ndikimin e saj në Kosovë dhe Bosnje në dekadën e fundit)

Kosova shpalli pavarësinë e saj nga Serbia gati 10 vjet më parë deri më sot, por Beogradi ende nuk e njeh atë. Si BE-ja ashtu edhe NATO-ja në fakt kanë refuzuar të lejojnë vazhdimin e bisedimeve të pranimit të Serbisë derisa të zgjidhet statusi i Kosovës. Tre grupet kryesore etnike në Bosnje, ndërkohë, nuk bien dakord për të ardhmen e vendit me Perëndimin. Megjithëse rajonet kroate dhe boshnjake favorizojnë anëtarësimin në NATO dhe BE, Republika Srpska ka ndjekur gjerësisht politikën e jashtme të Serbisë, duke u bërë gjithnjë e më shumë antiperëndimore dhe duke u afruar më shumë me Rusinë. Nëse anëtarësimi i Serbisë në BE përparon dhe marrëdhëniet me SHBA-në dhe NATO-n përmirësohen, atëherë Republika Srpska mund të rishqyrtojë gjithashtu qëndrimin e saj.

Brukseli nuk thotë në dokumentin e ri të strategjisë se si synon të zgjidhë mosmarrëveshjet e Serbisë me Kosovën dhe Bosnjën. Projektet e financimit në Serbi do të ofrojnë shembuj se si BE mund të ndihmojë në rritjen e ekonomisë në të gjithë rajonin. Bashkëpunimi i sigurisë për të menaxhuar flukset e refugjatëve në Evropë do të bëjë që të përfitojnë forcat e sigurisë të rajonit.

Por vetëm për shkak se Brukseli ndihmon Ballkanin Perëndimor të zgjidhë çështjet që shqetësojnë BE-në nuk do të thotë se vendet e Ballkanit Perëndimor do të duan të punojnë me njëri-tjetrin – një zonë që Brukseli e sheh si çelësin e anëtarësimit në BE.

Një gjë që politika e re e Brukselit e ka mbajtur nga dokumenti i vjetër i strategjisë është se vendet në Ballkanin Perëndimor duhet të tregojnë një nivel bashkëpunimi dhe varësie reciproke që, sipas pikëpamjes së Brukselit, nxit prosperitetin ekonomik dhe paqen rajonale. BE dhe NATO po vënë bast që institucionet dhe ekonomia të ofrojnë themelin për bashkëpunimin rajonal. Por ndërtimi i institucioneve dhe i ekonomive të forta nuk është i njëjtë me ndërtimin e kombeve dhe shoqërive të forta.

Kombet janë më shumë se qeveritë dhe ekonomitë e tyre. NATO dhe BE e kanë humbur nuancën. Rusia dhe Turqia, nga ana tjetër, kanë lidhje kulturore dhe historike me rajonin dhe ato nuk do të zhduken vetëm se nëse NATO dhe BE ndërhyjnë./Geopolitical Future- shqipëruar nga zoom.al/