Ukraina është një eksportues kryesor i misrit, elbit dhe thekrës, por është gruri i vendit që ka ndikimin më të madh në sigurinë ushqimore në mbarë botën. Në vitin 2020, Ukraina eksportoi afërsisht 18 milionë tonë metrikë grurë nga një korrje totale prej 24 milionë tonësh metrikë, duke e bërë atë eksportuesin e pestë më të madh në botë. Konsumatorët përfshijnë Kinën dhe Bashkimin Evropian, por bota në zhvillim është vendi ku gruri ukrainas është bërë një import thelbësor. Për shembull, rreth gjysma e të gjithë grurit të konsumuar në Liban në vitin 2020 erdhi nga Ukraina, sipas të dhënave nga Organizata e Ushqimit dhe Bujqësisë (FAO). Duke u mbështetur në bukë dhe produkte të tjera drithërash për 35 për qind të marrjes së kalorive të popullsisë, Libani është në mënyrë kritike i varur nga gruri ukrainas.

Nga 14 vendet që mbështeten në importet ukrainase për më shumë se 10 për qind të konsumit të grurit, një numër i konsiderueshëm tashmë përballet me pasiguri ushqimore nga paqëndrueshmëria e vazhdueshme politike ose dhuna e drejtpërdrejtë. Për shembull, Jemeni dhe Libia importojnë përkatësisht 22 për qind dhe 43 për qind të konsumit të tyre total të grurit nga Ukraina. Egjipti, konsumatori më i madh i grurit ukrainas, importoi më shumë se 3 milionë tonë metrikë në vitin 2020 – rreth 14 për qind të grurit të tij total. Ukraina gjithashtu furnizoi 28 për qind të konsumit malajzian, 28 për qind të grurit në Indonezi dhe 21 për qind të konsumit të grurit në Bangladesh në vitin 2020, sipas të dhënave të FAO.

Fatkeqësisht, një pjesë e madhe e prodhimit të grurit të vendit vjen nga shporta historike e bukës së Ukrainës lindore – rajonet e Kharkiv, Dnipropetrovsk, Zaporizhia dhe Kherson, në perëndim të Donetskut dhe Luhanskut, të cilat tashmë janë pjesërisht të pushtuara nga forcat ruse dhe të mbështetura nga Rusia.

Harta e zonave prodhuese te Ukraines

Nëse sulmi në Ukrainë kthehet në një rrëmbim të tokës nga vendi ku separatistët e mbështetur nga Rusia kanë krijuar tashmë të ashtuquajturat republika të tyre, kjo mund të nënkuptojë rënie të mprehtë të prodhimit të grurit dhe një rënie të shpejtë të eksporteve të grurit ndërsa fermerët ikin nga luftimet, infrastruktura dhe pajisjet janë shkatërruar dhe ekonomia e rajonit është e paralizuar. Kushdo që kontrollon tokën në fund do të nxjerrë pasuritë e saj, por nëse kushtet në pjesët lindore të Ukrainës të kontrolluara nga Rusia janë ndonjë udhëzues, paqëndrueshmëria dhe paraliza mund të shtrihen në rajon dhe të ndikojnë seriozisht në prodhimin shumë përtej pushtimit fillestar.

Mezi ka kaluar një dekadë që nga Pranvera Arabe, për të cilën rritja e çmimeve të ushqimeve ishte shkëndija që ndezi fitilin e revolucionit.

Çmimet globale të ushqimeve tashmë po rriten së bashku me ato të mallrave të tjera dhe çdo ndërprerje rrezikon goditje të mëtejshme të çmimeve ndërsa vendet importuese përpiqen për furnizime në një treg të shtrënguar. Pasiguria ushqimore do të përkeqësohej në shumë vende në zhvillim që varen nga Ukraina për ushqimin e tyre. Në vende politikisht të paqëndrueshme si Libia, Jemeni dhe Libani, goditjet shtesë të çmimeve të ushqimit dhe uria mund të përkeqësojnë lehtësisht një situatë tashmë të keqe. Në shumë vende të tjera, gjithashtu, rritja e çmimeve dhe pasiguria ushqimore mund të ndezin konfliktin, të rrisin tensionet etnike, të destabilizojnë qeveritë dhe të shkaktojnë përhapjen e dhunës mbi kufijtë.

Këta skenarë nuk duhet të merren lehtë. Mezi ka kaluar një dekadë që nga kryengritjet e Pranverës Arabe, për të cilat rritja e çmimeve të ushqimeve ishte shkëndija që ndezi fitilin e revolucionit në Tunizi dhe Egjipt. Kohët e fundit, duhet vetëm të shikojmë Kazakistanin për të parë se sa shpejt një çmim në rritje për një lëndë kryesore – në këtë rast, karburant – mund të çojë në protesta, dhunë dhe, në rastin e Kazakistanit, një ndërhyrje ushtarake ruse. Ankesat e një popullsie mund të jenë shumë më të gjera dhe të jenë grumbulluar gjatë shumë viteve, por shpesh është një rritje çmimi që shkakton konflikt. Uria mund të rrisë pabarazinë që prodhon tensione dhe në të njëjtën kohë të radikalizojë lëvizjet masive politike.

Ndërhyrja ruse në bujqësinë e Ukrainës nuk është asgjë e re. Zija e tmerrshme e urisë e kryer nga politikat sovjetike në Ukrainë në vitet 1930 – e njohur si Holodomor dhe e konsideruar si gjenocid nga shumë historianë – vrau midis 4 dhe 7 milionë ukrainas. Ndërsa shkaqe të ndryshme luajtën në zinë e bukës, lidhjet midis kuotave të ashpra të shpërndarjes së grurit të vendosura nga Moska për fermerët ukrainas, kolektivizimit të detyruar, dëbimit dhe vrasjeve të fermerëve dhe urisë etnike ukrainase është e vështirë të hidhen poshtë.

Ka shumë arsye pse një pushtim rus në Ukrainë duhet të ndalet përpara se të ndodhë. Ndërprerja e dërgesave të ushqimit nga një prej shportave më të rëndësishme të bukës në botë duhet të jetë lartë në atë listë. Nëse një pushtim është i pashmangshëm, qeveritë në mbarë botën duhet të përgatiten të reagojnë shpejt për të shmangur pasigurinë ushqimore dhe urinë e mundshme, duke përfshirë dërgimin e ndihmës ushqimore në vendet në nevojë dhe përshpejtimin e ndërrimeve të zinxhirit të furnizimit për të ridrejtuar eksportet tek klientët aktualë të Ukrainës.

Së fundi, potenciali për një krizë ushqimore të shkaktuar nga një luftë evropiane duhet të shërbejë gjithashtu për të rifreskuar dhe nënvizuar prioritetet tona. Vendet duhet të punojnë për të zbutur pabarazinë, për të reduktuar korrupsionin dhe për të përmirësuar përfaqësimin politik – të gjitha këto rrisin elasticitetin në mbarë shoqërinë, jo vetëm në lidhje me ushqimin. Ndërsa kërcënimi i ndryshimit të klimës ka zgjeruar mendimin tonë për të përfshirë të ardhmen e të gjithë planetit, ne duhet gjithashtu të zgjerojmë të menduarit tonë për konfliktin gjeopolitik. Kriza planetare mund të jetë me të vërtetë afër qoshes, por ka shumë të ngjarë të rrjedhë nga gjërat që janë po aq të vjetra sa vetë qytetërimi njerëzor: lufta, uria dhe sëmundjet. /Foreign Policy -Përgatiti Zoom.al