Një pjesë e tyre thotë se mbetjet kanë dalë nga aktiviteti i kompanisë Kurum në ish-metalurgjikun e Elbasanit.

Disa media të tjera raportojnë se ato mund të kenë ardhur nga Kosova. Dogana shqiptare ka prodhuar më shumë ngatërresa sesa sqarime me dy njoftime të cilat flasin për dy ngarkesa të ndryshme.

Por për ç’mbetje bëhet fjalë, nga vijnë ato dhe çfarë rrezikshmërie kanë?

Mediat e huaja shkruajnë sot se në 100 kontejnerët që u transferuan nga dy prej anijeve të linjave të transportit, Maersk Candor dhe Maersk Campton besohet të ketë pluhura toksikë të furrës së çelikut, të mbledhur nga filtrat e kontrollit të ndotjes në Shqipëri.

Kompania që merret me shkrirjen e çelikut në Shqipëri është Kurum. Ajo ka sqaruar se nuk ka bërë eksport të këtyre mbetjeve, por nuk ka mohuar se prodhon mbetje të tilla.

Kompania eksportuese e mbetjeve është Sokolaj sh.p.k. Ajo deri tani nuk ka dhënë asnjë sqarim se për çfarë mbetjesh bëhet fjalë. Zoom.al iu drejtua asaj me disa kërkesa, por nuk ka marrë përgjigje.

Ka dyshime se një pjesë të këtyre mbetjeve të jenë marrë në Kosovë, por dogana e Kosovës njoftoi se nëpërmjet saj në Shqipëri ka kaluar vetëm zink dhe jo mbetje të tjera.

Amullia e krijuar me informacionet që vijnë nga institucione apo infiltrohen nga grupe interesi duket e qëllimshme për të mbuluar skandalin e vërtetë dhe burimin e këtyre mbetjeve. Disa media të huaja janë të bindura se origjina e tyre është Shqipëria dhe se burimi janë furrnaltat e shkrirjes së hekurit dhe çelikut.

Në Shqipëri këtë proçes e kryen Kurum.

SI U ZBULUA SKANDALI I PLEHRAVE?

Rrjeti i Veprimit të Baselit (Ban), njoftoi Shqipërinë, Tajlandën dhe disa vende tranziti, përfshirë Afrikën e Jugut për ngarkesën e dyshimtë në dy anije.

Kontejnerët u transportuan në korrik nga Shqipëria në Trieste të Italisë, ku u ngarkuan në dy anijet e kompanisë Maersk. Ndërsa lundronin drejt Azisë Juglindore, BAN dhe partnerët e saj, organizatat e drejtësisë mjedisore, GroundWork, Friends of the Earth Afrika e Jugut dhe Ecological Alert and Recovery – Tajlandë, dhanë alarmin duke shpresuar që anijet të ndaloheshin në vendet e tranzitit.

Por të dyja anijet u “zhdukën” në disa pjesë të udhëtimit të tyre, duke përfshirë ujërat e Afrikës së Jugut. Ato çaktivizuan sistemin e tyre të identifikimit automatik të transponderëve GPS, sipas grupeve mjedisore.

Ndërsa anijet iu afruan Cape Town, departamenti i pylltarisë, peshkimit dhe mjedisit tha se kontaktoi Shqipërinë dhe Tajlandën për të konfirmuar informacionin e komunikuar nga BAN dhe filloi të gjurmonte anijet në fjalë.

Departamenti, së bashku me policinë, Autoritetin e Sigurisë Detare të Afrikës së Jugut, Marinën dhe Portin e Cape Town, planifikoi të inspektonte anijet kur ata u ankoruan dhe kontaktuan Interpolin për të ndihmuar Afrikën e Jugut në këtë çështje.

Maersk tha se anijet thjesht do të kalonin nëpër zonën ekskluzive ekonomike të Afrikës së Jugut në rrugën e tyre për në Tajlandë nëpërmjet Singaporit.

Sipas Konventës së Bazelit të Kombeve të Bashkuara, transporti i mbetjeve të rrezikshme pa miratimin e vendit eksportues (Shqipëria), vendeve tranzit ose vendit të planifikuar importues (Tajlanda) është trafik i paligjshëm i mbetjeve.

“Shqipëria nuk është informuar asnjëherë për eksportin nga eksportuesi, shtetet transit nuk janë informuar dhe Tajlanda nuk ka marrë asnjë njoftim. Për shkak të këtij fakti, Maersk po rrezikon përgjegjësinë e mundshme të trafikimit kriminal të mbetjeve”, thanë grupet mjedisore.

Departamenti konfirmoi se Afrika e Jugut nuk kishte marrë një kërkesë për miratim tranziti.

Bloomberg raportoi të martën se zyrtarët shqiptarë po hetojnë se si 800 ton mbetje industriale të dyshuara të rrezikshme u transportuan nga porti i tij pa autorizim.

Kthimi i ngarkesave në Shqipëri është një fitore për qeverisjen globale mjedisore, tha Rico Euripidou nga GroundWork, Friends of the Earth Afrika e Jugut. Kjo për shkak se Maersk “pranoi përgjegjësitë dhe bashkëpunimin e tyre në mohimin e asaj që do të kishte rezultuar në një shkelje të Konventës së Bazelit dhe në mundësimin e tregtisë së paligjshme të mbetjeve të rrezikshme, dhe gjithashtu ka shumë të ngjarë që përfundimisht të kishte rezultuar në kontaminim mjedisor me ndikime në shëndetin e njeriut”.

Në një letër dërguar të hënën Lene Bjorn, kreut të qëndrueshmërisë së korporatave në Maersk, drejtori ekzekutiv i Ban-it Jim Puckett tha: “Unë ju shkruaj për t’ju falënderuar për vendimin e Maersk dhe përshëndes guximin dhe udhëheqjen tuaj. Ne kuptojmë se rreth 40 kontejnerë me mbetje të dyshuara të rrezikshme në bordin e Maersk Campton u shkarkuan në Singapor më 18 gusht 2024.

Në letër thuhej se më 19 gusht, këto kontejnerë u renditën se ishin transferuar në anijen MSC, Maria Saveria, e planifikuar të lundronte në Itali më 21 gusht, ku do të transferoheshin në një anije tjetër me destinacion Durrësin, Shqipëri.

“Është më tej të kuptuarit tonë se Maersk Candor ka qenë në errësirë që nga 9 gushti dhe pritet në Singapor më 24 gusht,” shkroi ai.

Puckett, duke përshkruar hapat e ardhshëm që duhen ndjekur, tha: “BAN rekomandon fuqimisht që Maersk të koordinohet me MSC dhe autoritetet e Singaporit për të ndarë mostrat në bordin e MSC Maria Saveria dhe Maersk Candor të marra nga dy laboratorë të pavarur.”

Këto teste duhet të kryhen për metalet e rënda, hidrokarburet aromatike policiklike dhe dioksinat dhe rezultatet të bëhen publike. “Teste të tilla mund të bëhen përpara fillimit të riatdhesimit dhe rezultatet e testeve të tilla nuk duhet të ndryshojnë qëllimin për të riatdhesuar kontejnerët,” shkroi ai.

Puckett tha se Maersk duhet të nënshkruajë një deklaratë me MSC që garanton se “të gjithë 100 kontejnerët ” do të kthehen direkt në Durrës. “Maersk duhet të mbajë statusin e mbajtësit të të gjithë kontejnerëve derisa të kthehen në Shqipëri, kohë në të cilën mund të menaxhohen nga qeveria shqiptare”.

Ai shtoi se Maersk gjithashtu duhet të marrë masa për të parandaluar anijet e saj që të lëvizin mbetjet e rrezikshme, elektronike dhe plastike në vendet në zhvillim.

Alert Ekologjik dhe Rimëkëmbja – Penchom Saetang i Tajlandës tha në një deklaratë: “Ne jemi shumë mirënjohës që Maersk ka rënë dakord t’i kthejë këto mbetje në Shqipëri”.

“Azia është shumë shpesh duke u viktimizuar nga dërgesat globale të mbetjeve të rrezikshme, e-mbeturinave dhe mbetjeve plastike. Shpresojmë që Maersk të punojë për të marrë përgjegjësinë për të bërë pjesën e saj në zbatimin e Konventës së Bazelit.” /Zoom.al