Ndërkohë që koha e ndërtimit po zgjatet, fillimisht e planifikuar për në maj dhe tashmë është shtyrë për në gusht, dyshimet për kontratat dhe nënkontratat për ndërtimin e strukturave po shumëfishohen, me rrezikun e infiltrimit të klaneve shqiptare.

Vendasit janë kundër planit për të dëbuar emigrantët që zbarkojnë në Itali në brigjet e tyre. Ndërsa aktivistët denoncojnë se juridiksioni i dyfishtë italian dhe shqiptar do të përfundojë duke kufizuar më tej të drejtat e emigrantëve.

Protokolli i nënshkruar më 6 nëntor 2023 nga kryeministrja italiane dhe homologu i saj shqiptar Edi Rama, parashikon krijimin e qendrave në dy lokacione: një hotspot në portin e Shëngjinit dhe dy struktura në një kompleks ushtarak në Gjadër. Reportazhi mbledh zërat e banorëve dhe ekspertëve të shoqërisë civile. “Një lëvizje populiste”, një marrëveshje e imponuar nga lart, me kosto shumë të larta njerëzore dhe ekonomike.

Të mërkurën, kryeministrja italiane fluturoi me nxitim drejt Shqipërisë, vetëm pak ditë para zgjedhjeve evropiane. Me homologun e saj ajo vizitoi vendet ku duhet të ndërtohen strukturat e parashikuara nga protokolli.

Fillimisht një vizitë në bazën ushtarake të Gjaderit, një fshat i vogël në brendësi, 70 kilometra në veri të Tiranës. Këtu duhet të ndërtohet një hotspot dhe një qendër paraburgimi për riatdhesimin, si dhe një seksion i vogël që do të shërbejë si burg për ata që kryejnë krime, deklaroi kryeministri gjatë konferencës së përbashkët për shtyp.

Por gjithçka është ende në gjendje embrionale, sepse është një vend i braktisur dhe nevojiten ndërhyrje strukturore, si kanalizimi, sistemet elektrike dhe pastrimi i mjeteve luftarake.

Ndërsa në Shëngjin është kompletuar një strukturë identifikimi dhe fotosinjalizimi, pa pasur shtretër për natë. Prandaj qendra e Gjadrit është funksionale me atë të Shëngjinit, duke e bërë të padobishme strukturën gati dhe të inauguruar dje nga Meloni.

Çfarë nuk pritet

Ka shumë çështje kritike me marrëveshjen, si në aspektin e të drejtave të njeriut, ashtu edhe në aspektin e zbatimit. Për qytetarët shqiptarë, e dëgjuar nga Domani, është një “lëvizje populiste”, një vendim i imponuar nga lart nga qeveria, pa përfshirë as banorët e dy qyteteve dhe as organizatat e shoqërisë civile.

Për më tepër, nuk dihet nëse juridiksioni do të jetë italian apo shqiptar dhe kush do të monitorojë garantimin e të drejtave të personave që do të ndalohen në qendra.

Ndërtimi i qendrave iu besua Inxhinierëve Ushtarakë dhe u financua me 65 milionë euro. Një shifër që mund të rritet, duke pasur parasysh gjendjen e terrenit ushtarak dhe vështirësinë për ta siguruar atë. Prandaj, koha e ndërtimit po zgjatet, me rrezikun e rritjes së kostove, të cilat tashmë kanë kaluar 800 milionë, sipas vlerësimeve të ndryshme.

Nga një afat fillestar i 20 majit, kryeministri të mërkurën shpalli fillimin më 1 gusht. Një datë që nuk korrespondon me atë të treguar në dokumentet e Inxhinierëve Ushtarakë, në të cilën është parashikuar përfundimi i punimeve në muajt tetor-nëntor. Për shkak të një “urgjence ekstreme” të paspecifikuar, ministritë dhanë kontrata dhe nënkontraktime në derogim, pavarësisht nga vlera miliona e punimeve.

Pa transparencë apo tendera publikë, veprat e financuara nga miliona euro fonde publike mund të jenë objektiv i klaneve. Pikërisht në atë zonë, një hetim i fundit nga SPAK, prokuroria që heton krimin e organizuar, zbuloi ekzistencën e shtatë grupeve kriminale.

/Përkthyer nga “Domani.it”/