Kjo bërthamë e brendshme ka intriguar studiuesit që nga zbulimi i saj nga sizmologia daneze Inge Lehmann në vitin 1936, dhe mënyra se si lëviz – shpejtësia dhe drejtimi i rrotullimit të saj – ka qenë në qendër të një debati të gjatë dekadash. Një numër në rritje i provave sugjerojnë se rrotullimi i bërthamës ka ndryshuar në mënyrë dramatike vitet e fundit, por shkencëtarët kanë mbetur të ndarë mbi atë që saktësisht po ndodh – dhe çfarë do të thotë.

Një pjesë e problemit është se brendësia e thellë e Tokës është e pamundur të vëzhgohet ose të ekzaminohet drejtpërdrejt. Sizmologët kanë mbledhur informacion në lidhje me lëvizjen e bërthamës së brendshme duke ekzaminuar se si sillen valët nga tërmetet e mëdha që pingojnë këtë zonë. Variacionet midis valëve me forca të ngjashme që kaluan nëpër bërthamë në kohë të ndryshme u mundësonin shkencëtarëve të masin ndryshimet në pozicionin e bërthamës së brendshme dhe të llogarisin rrotullimin e saj.

“Rrotullimi diferencial i bërthamës së brendshme u propozua si një fenomen në vitet 1970 dhe ’80, por vetëm në vitet ’90 u publikuan provat sizmologjike,” tha Dr. Lauren Waszek.

Por studiuesit argumentuan se si t’i interpretonin këto gjetje, “kryesisht për shkak të sfidës për të bërë vëzhgime të hollësishme të bërthamës së brendshme, për shkak të largësisë së saj dhe të dhënave të kufizuara të disponueshme”, tha Waszek.

Si rezultat, “studimet që pasuan gjatë viteve dhe dekadave të ardhshme nuk bien dakord mbi shkallën e rrotullimit, dhe gjithashtu drejtimin e tij në lidhje me mantelin”, shtoi ajo. Disa analiza madje sugjeruan që bërthama nuk rrotullohej fare.

Një model premtues i propozuar në vitin 2023 përshkroi një bërthamë të brendshme që në të kaluarën ishte rrotulluar më shpejt se vetë Toka, por tani po rrotullohej më ngadalë. Për një kohë, shkencëtarët raportuan, rrotullimi i bërthamës përputhej me rrotullimin e Tokës. Pastaj u ngadalësua edhe më shumë, derisa bërthama po lëvizte prapa në krahasim me shtresat e lëngshme rreth saj.

Në atë kohë, disa ekspertë paralajmëruan se nevojiteshin më shumë të dhëna për të forcuar këtë përfundim, dhe tani një ekip tjetër shkencëtarësh ka dhënë prova të reja bindëse për këtë hipotezë rreth shkallës së rrotullimit të bërthamës së brendshme. Hulumtimi i botuar më 12 qershor në revistën Nature jo vetëm që konfirmon ngadalësimin bazë, por mbështet propozimin e vitit 2023 se ky ngadalësim bazë është pjesë e një modeli dekadash të ngadalësimit dhe përshpejtimit.