Perspektiva e përgjithshme ka qenë prej kohësh se një mbyllje e plotë e gazit me tubacione nga Rusia që përbën afërsisht një të tretën e gazit të djegur në Europë, ishte e paimagjinueshme. Thane Gustafson, autor i “Klimat”, një libër i zhytur në mendime mbi energjinë ruse, vëren se edhe në kulmin e Luftës së Ftohtë, Bashkimi Sovjetik nuk i mbylli eksportet e gazit. Dhe gjatë mosmarrëveshjes më të ashpër të Rusisë mbi gazin me Ukrainën, në vitin 2009, vetëm gazi që kalonte nëpër atë vend u ndërpre dhe më pas vetëm kalimthi.

Jaime Concha i Energy Intelligence, një botues i industrisë mendon se një ndërprerje e plotë e gazit me tubacion në Europë do t’i kushtonte Gazpromit midis 203 milion dhe 228 milion dollarë në ditë humbje të ardhurat. Pra, nëse një embargo e tillë do të zgjaste tre muaj (leva e zotit Putin zbehet në pranverë, kur kërkesa për gaz bie në vetëm 60% të asaj në janar), shitjet e humbura do të arrinin deri në rreth 20 miliardë dollarë.

Një humbje e asaj madhësie do të ishte shkatërruese për ekonominë e rreme sovjetike, e cila mbështetet shumë në valutën e fortë të fituar nga shitja e gazit në Perëndim. Por Rusia sot ka rreth 600 miliardë dollarë në rezervat e saj të bankës qendrore dhe mund të përballojë lehtësisht një goditje të tillë. Pa një luftë, banka JPMorgan Chase parashikon se çmimet më të larta do të çojnë që Gazprom të bëjë mbi 90 miliardë dollarë fitim operativ bruto këtë vit, nga 20 miliardë dollarë në 2019.

Po në lidhje me skenarin e makthit në të cilin zoti Putin ndërpret të gjithë gazin për Europën?

Kjo do të ndihej më shumë në Sllovaki, Austri dhe pjesë të Italisë, mendon David Victor nga Universiteti i Kalifornisë në San Diego. Nga vendet e mëdha europiane, Gjermania është më e rrezikuara. Është konsumatori më i madh i gazit në Europë, i cili përbën afërsisht një të katërtën e konsumit të saj total të energjisë, me Rusinë që furnizon mbi gjysmën e importeve të saj të gazit.

Një burim gëzimi është GNL (Gazi Natyror i Lëngshëm). Investimet e mëdha në objektet e rigazifikimit anembanë Europës nënkuptojnë se rajoni ka mjaft kapacitete boshe. Citigroup vlerëson se me normat historike të përdorimit për ato objekte që funksionojnë në 50% të kapacitetit ose më pak, rajoni teorikisht mund të përballojë mjaftueshëm për të zëvendësuar gati dy të tretat e importeve të gazit me tubacione ruse. Pra, faktori kufizues nuk është kapaciteti i rigazifikimit, por furnizimi i disponueshëm me GNL. Meqenëse duhet një kohë e gjatë për të zgjeruar kapacitetet e reja të prodhimit dhe eksportit, shpresa më e mirë e Europës do të ishte të posedonte ngarkesat ekzistuese GNL të destinuara fillimisht për diku tjetër.

Gjatë krizës së fundit të energjisë, një investitor vëren se kur çmimet europiane u rritën trefish midis tetorit dhe dhjetorit të vitit të kaluar, “një armadë GNL” lundroi në Europë ndërsa ngarkesat u devijuan nga Azia. Kjo hyrje kompensoi një rënie në importet e gazit rus . Thashethemet e tregut sugjerojnë se një armadë e re po vjen. Firmat shtetërore kineze të energjisë, duke parë fitimet e shpejta nga çmimet e larta europiane të gazit, po kërkojnë të shesin dhjetëra dërgesa GNL. Massimo Di Odoardo nga Wood Mackenzie, një konsulencë, shton se për shkak se udhëtimi nga Amerika në Europë është më i shkurtër se ai në Azi, cisternat e GNL-së mund të kryejnë më shumë udhëtime, duke shtrydhur një 10% shtesë në kapacitetin e eksportit në Europë. Gjithsesi, ai mendon se Gazi Natyror i Lëngshëm shtesë mund të mbushë 15% të mungesës që do të rezultonte nga një ndërprerje e plotë ruse.

Një burim tjetër elasticiteti është sasia e gazit që mbahet në ruajtje. Dimri i hidhur i vitit të kaluar, së bashku me hezitimin e Gazprom për të mbushur njësitë e magazinimit që kontrollon në Europë, e lanë depozitimin e gazit në nivele nën normën pesëvjeçare.

Europa ka gjithashtu një armë sekrete. Z. Di Odoardo tregon për dyqanet e tij masive, por pak të diskutuara të “gazit jastëk”. Për arsye teknike dhe sigurie, rregullatorët këmbëngulin që njësitë e magazinimit si shpellat e kripës dhe akuiferët të mbajnë një sasi të madhe gazi që normalisht nuk disponohet për t’u hedhur në treg. Analistët në Wood Mackenzie mendojnë se deri në një të dhjetën e këtij jastëku mund të përdoret pa problem.

Stoppard i thjeshton gjërat në mënyrë të dobishme. Eksportet e gazit rus në Europë aktualisht arrijnë në rreth 230 milion metra kub në ditë (cm/d). Ai llogarit se kapaciteti i tepërt i rigazifikimit mund të arrijë rreth 50 milion cm/d. Rritja e thëngjillit dhe energjisë bërthamore, për shembull duke rindezur termocentralet e saposhfrytëzuara ose duke rritur faktorët e ngarkesës në ato të pashfrytëzuara, mund të shtojë ekuivalentin me 40 milion cm/d të tjera. Kjo ende lë një mungesë prej 140 m cm/d. Ai llogarit se nëse moti mbetet normal, atëherë sasia e gazit të depozituar (duke mos përfshirë gazin jastëk) do të mbulonte mungesën e mbetur prej 140 milion cm/d për katër muaj e gjysmë. “Kjo është një krizë çmimesh më shumë se një krizë fizike e furnizimit,” përfundon ai.

Me pak fjalë, Europa do të vuajë nëse Rusia ndërpret gazin por ai çmim do të paguhet nga libri i xhepit dhe jo nga vuajtjet fizike. Kjo kosto do të përkeqësohet, parashikon Jonathan Elkind nga Universiteti Columbia, sepse “Europa nuk po fillon nga qetësia, por nga një treg në avantazh”. Tregjet e energjisë të kontinentit sapo kanë kaluar një goditje çmimi në fillim të dimrit dhe perspektiva e çmimeve për të gjitha mallrat e energjisë është e shëmtuar. JPMorgan Chase parashikon se, edhe pa ndërprerjen e gazit rus, Europa do të shpenzojë rreth 1 trilion dollarë për energji këtë vit, nga 500 miliardë dollarë në 2019. Nëse rajoni detyrohet të konsumojë rezervat e tij të gazit për t’i mbijetuar një ndërprerjeje ruse, atëherë do t’i duhet të shpenzojë edhe më shumë gjatë verës duke rindërtuar furishëm rezervat e saj për të shmangur një krizë energjetike dimrin e ardhshëm.

Kjo është një perspektivë e pakëndshme. Por një çmim më i madh do të paguhej nga Rusia në një afat më të gjatë. Një burim i industrisë vë në dukje se Gazprom ka të ngjarë të përballet me pasoja “masive” komerciale, duke filluar nga gjobat që paguhen për klientët deri tek ndalimi i dollarëve që rrjedhin në Rusi për pagesat e kontratave. Gazprom do ta kishte të vështirë të siguronte ndonjë kontratë afatgjatë në Europë pas një shfaqjeje të tillë të pabesueshmërisë agresive. Dhe gazsjellësi Nord Stream 2, aq i dashur nga Putini, me siguri do të kafshonte pluhurin. Një mbyllje madje mund të bindë Kinën, e cila tani importon me kujdes më shumë gaz rus, se shqetësimet e saj të kahershme për besueshmërinë ruse janë të bazuara.

Siç argumenton zoti Victor, një përdorim i tillë i pacipë i armës energjetike ndoshta do ta bënte Europën të përpiqej shumë më shumë për të shkurtuar varësinë e saj nga eksportet ruse të gazit “më pak sepse ato janë të pasigurta dhe më shumë sepse të ardhurat … janë ato që financojnë sjelljen e keqe ruse”. Z. Gustafson e thotë me keqardhje: “Nëse Putini do të donte të shkatërronte biznesin e Gazprom në Europë, ai nuk mund ta bënte atë në një mënyrë më të mirë.”/ The Economist