Në mesin e këtij debati që po zhvillohet mes kampeve pro apo kundër mbylljes së TikTok, Zoom.al iu drejtua me disa pyetje Inteligjences Artificiale, të cilën, kryeministri Edi Rama thotë se do e pyesë për çështje shumë të rëndësishme të administrimit të shtetit.

AI thotë se mbyllja nuk është zgjidhje dhe se Shqipëria duhet të ndërmarrë një sërë masash përpara se të shkojë te mbyllja e platformës. Por nëse e mbyll, ka të tjera risqe!

Cilat janë temat më shqetësuese dhe më të rrezikshme për të rinjtë tek videot që postohen në TikTok në  Shqipëri?

Videot që postohen në TikTok në Shqipëri kanë ndikim të madh te të rinjtë, por disa tema shqetësuese dhe të rrezikshme që shfaqen shpesh përfshijnë:

1. Promovimi i dhunës dhe krimit
• Video që glorifikojnë figura kriminale, dhunën ose sjellje të rrezikshme, duke i paraqitur si modele për t’u ndjekur.
• Përhapja e kulturës së “gangsterëve” që ndikon negativisht në formimin e vlerave të të rinjve.

2. Bullizmi dhe turpërimi publik
• Postime që synojnë të tallin ose të poshtërojnë individë të tjerë, shpesh pa pëlqimin e tyre.
• Bullizmi online mund të çojë në probleme serioze të shëndetit mendor, përfshirë depresionin dhe ankthin.

3. Sfidat e rrezikshme
• Përhapja e sfidave virale që kërkojnë veprime të rrezikshme (p.sh., të konsumojnë substanca të panjohura ose të kryejnë veprime të rrezikshme fizike).
• Të rinjtë shpesh i pranojnë këto sfida për të fituar ndjekës ose për t’u bërë viralë, duke rrezikuar sigurinë dhe jetën e tyre.

4. Përmbajtja e papërshtatshme për moshën
• Videot që përmbajnë përmbajtje erotike, gjuhë të papërshtatshme ose që promovojnë përdorimin e substancave si alkooli dhe droga.
• Kjo ndikon në normalizimin e sjelljeve të dëmshme për grupmoshat e reja.

5. Promovimi i standardeve toksike të bukurisë
• Videot që promovojnë standarde joreale të bukurisë, shpesh përmes filtrave ose kirurgjisë estetike.
• Kjo krijon presion mbi të rinjtë, duke ndikuar në vetëvlerësimin dhe vetëbesimin e tyre.

6. Dezinformimi dhe teoritë e konspiracionit
• Përhapja e informacioneve të pavërteta rreth shëndetit, edukimit, ose temave të tjera me ndikim.
• Të rinjtë shpesh nuk i verifikojnë këto burime dhe bien pre e dezinformimit.

7. Shfrytëzimi komercial dhe promovimi i varësisë
• Reklamat e fshehura ose promovimi i produkteve që shpesh nuk janë të sigurta (p.sh., suplementet e panjohura, skema të shpejta pasurimi).
• Algoritmet e TikTok krijojnë varësi, duke i bërë të rinjtë të shpenzojnë shumë kohë në platformë.

8. Normalizimi i sjelljeve antisociale
• Videot që nxisin sjellje të papërgjegjshme si shkatërrimi i pronës publike ose mosrespektimi i ligjit.

Rëndësia e Ndërgjegjësimit

Është e domosdoshme që prindërit, shkollat dhe shoqëria në tërësi të jenë të angazhuar për të edukuar të rinjtë mbi rreziqet e përmbajtjes së papërshtatshme dhe rëndësinë e mendimit kritik. Në të njëjtën kohë, duhet të ketë një monitorim më të mirë të përmbajtjes në platforma si TikTok për të minimizuar ndikimin negativ.

Çfarë duhet të bëjnë autoritetet shqiptare për t’i adresuar këto probleme?

Autoritetet shqiptare mund të ndërmarrin një sërë masash për të adresuar problemet që vijnë nga përmbajtja e rrezikshme dhe e papërshtatshme në TikTok. Këto masa mund të jenë të ndara në nivel ligjor, edukativ dhe teknik:

1. Rregullimi dhe monitorimi ligjor
• Vendosja e kuadrit ligjor për përmbajtjen online: Autoritetet duhet të zhvillojnë ligje specifike për monitorimin dhe ndalimin e përmbajtjeve të papërshtatshme në mediat sociale.
• Bashkëpunimi me platformat sociale: Të krijojnë marrëveshje me TikTok dhe platforma të tjera për të hequr videot që promovojnë dhunë, krim, dezinformim ose përmbajtje që shkel ligjin.
• Rritja e ndëshkimeve për shpërndarjen e përmbajtjes së dëmshme: Gjoba ose sanksione për krijuesit që promovojnë përmbajtje të rrezikshme apo të papërshtatshme.

2. Edukimi dhe ndërgjegjësimi
• Fushata ndërgjegjësimi: Organizimi i fushatave për të rinjtë dhe prindërit, duke theksuar rreziqet që lidhen me përmbajtjen e dëmshme online.
• Integrimi i edukimit digjital në shkolla: Futja e programeve për edukimin mbi përdorimin e sigurt të internetit, mendimin kritik ndaj përmbajtjes online dhe rreziqet e mediave sociale.
• Trajnimi i mësuesve dhe prindërve: Trajnime për të rritur ndërgjegjësimin e tyre mbi sjelljen e të rinjve në internet dhe mënyrat për të ofruar mbështetje.

3. Forcimi i institucioneve përgjegjëse
• Krijimi i një task-force për përmbajtjen digjitale: Një ekip i dedikuar për të monitoruar dhe raportuar përmbajtjen e papërshtatshme në rrjetet sociale.
• Forcimi i Agjencisë së Mediave dhe Komunikimit: Agjencitë duhet të kenë burimet dhe stafin e nevojshëm për të zbatuar ligjet dhe për të ndjekur rastet e shkeljeve.

4. Përdorimi i teknologjisë për mbrojtje
• Zhvillimi i sistemeve të filtrimit: Krijimi i mjeteve teknologjike që identifikojnë dhe bllokojnë automatikisht përmbajtjen e papërshtatshme në rrjetet sociale.
• Raportimi i lehtë për përdoruesit: Vendosja e mekanizmave të thjeshtuar për raportimin e përmbajtjeve të dëmshme nga qytetarët.

5. Mbështetje për shëndetin mendor të të rinjve
• Shërbime të dedikuara për të rinjtë: Krijimi i linjave të ndihmës ose qendrave për këshillimin psikologjik të të rinjve që preken nga përmbajtjet e dëmshme në internet.
• Bashkëpunimi me organizata jofitimprurëse: Partneritete me organizata që punojnë në fushën e shëndetit mendor dhe sigurisë online.

6. Nxitja e alternativave pozitive
• Promovimi i përmbajtjes edukative dhe kulturore: Financimi dhe promovimi i krijuesve të përmbajtjes pozitive që ofrojnë vlera edukative dhe argëtuese.
• Inkurajimi i aktiviteteve jashtë mediave sociale: Mbështetja e sporteve, artit dhe aktiviteteve të tjera që e angazhojnë rininë larg varësisë ndaj TikTok-ut.

7. Rritja e bashkëpunimit ndërkombëtar
• Marrëveshje me vende të tjera: Shqipëria mund të mësojë nga praktikat më të mira ndërkombëtare për menaxhimin e përmbajtjes online dhe bashkëpunimin për sigurinë digjitale.
• Trajnime me ekspertë ndërkombëtarë: Organizimi i trajnimeve me ekspertë nga vende që kanë përvojë në menaxhimin e përmbajtjes së dëmshme.

Rezultati: Me një kombinim të masave ligjore, edukative dhe teknologjike, autoritetet shqiptare mund të minimizojnë ndikimin negativ të TikTok dhe të krijojnë një mjedis më të sigurt për të rinjtë. A keni ndonjë fokus specifik për këto masa?

A duhet ta mbyllë Shqipëria platformën TikTok?

Mbyllja e platformës TikTok në Shqipëri mund të shihet si një masë ekstreme dhe nuk garanton zgjidhjen e plotë të problemeve që lidhen me përmbajtjen e rrezikshme. Ja disa argumente pro dhe kundër kësaj mase:

Argumentet PRO mbylljes së TikTok
1. Parandalimi i përmbajtjes së dëmshme:
• Mbyllja e TikTok do të ndalonte shpërndarjen e përmbajtjeve të papërshtatshme dhe të rrezikshme në vend.
2. Mbrojtja e të rinjve:
• Platforma ka treguar se mund të jetë një burim bullizmi, glorifikimi të krimit dhe promovimi të standardeve të dëmshme, që ndikon negativisht te të rinjtë.
3. Vendosja e një shembulli:
• Mbyllja e TikTok mund të shërbejë si mesazh i fortë për të gjithë platformat e tjera që nuk monitorojnë përmbajtjen në mënyrë efektive.
4. Siguria kombëtare:
• Në shumë vende, TikTok është kritikuar për përdorimin e të dhënave personale dhe lidhjet e tij me kompani kineze, që mund të përbëjnë një rrezik për privatësinë.

Argumentet KUNDËR mbylljes së TikTok
1. Shkelje e lirisë së shprehjes:
• Një veprim i tillë mund të shihet si kufizim i lirisë së shprehjes dhe një akt censurimi nga autoritetet.
2. Shmangia e problemit kryesor:
• Problemet nuk lidhen vetëm me TikTok, por edhe me edukimin dhe ndërgjegjësimin e përdoruesve. Të rinjtë mund të kalojnë në platforma të tjera si Instagram ose YouTube, duke bartur të njëjtat rreziqe.
3. Humbja e përmbajtjes pozitive:
• TikTok ka edhe një pjesë të madhe përmbajtjeje edukative, artistike dhe argëtuese që do të humbej nëse platforma mbyllet.
4. Paaftësia për ta zbatuar efektivisht:
• Të rinjtë mund të përdorin VPN ose metoda të tjera për të aksesuar TikTok edhe pas një ndalimi zyrtar, duke e bërë masën joefektive.
5. Nxitja e pakënaqësive sociale:
• Një ndalim mund të shkaktojë protesta ose reagime negative nga përdoruesit e rregullt të platformës.

Alternativa ndaj mbylljes

Më mirë se mbyllja e platformës, autoritetet mund të ndjekin këto hapa:
1. Rregullimi i përmbajtjes: Të detyrojnë TikTok të zbatojë politika më strikte për moderimin e përmbajtjes në Shqipëri.
2. Edukimi dhe ndërgjegjësimi: Organizimi i fushatave që edukojnë përdoruesit për rreziqet e përmbajtjes së dëmshme dhe rëndësinë e përdorimit të sigurt të internetit.
3. Monitorimi dhe ndëshkimi: Vendosja e gjobave për krijuesit që shpërndajnë përmbajtje të paligjshme ose të dëmshme.
4. Bashkëpunimi ndërkombëtar: Të ndjekin praktikat e vendeve të tjera që kanë rregulluar platforma si TikTok pa i mbyllur ato.

Mbyllja e TikTok do të ishte një hap drastik që duhet të konsiderohet vetëm nëse të gjitha alternativat e tjera dështojnë dhe dëmi i tij për shoqërinë është vërtet i pallogaritshëm. Për momentin, rregullimi dhe edukimi duket të jenë zgjidhje më të arsyeshme.

Çfarë rrezikon Shqipëria ligjërisht nëse mbyll TikTok?

Mbyllja e TikTok nga autoritetet shqiptare mund të sjellë disa rreziqe dhe pasoja ligjore, si brenda vendit ashtu edhe në nivel ndërkombëtar. Ja disa aspekte që Shqipëria mund të përballet nëse merr një vendim të tillë:

1. Akuzat për censurë dhe kufizim të lirisë së shprehjes
• Shkelje e Kushtetutës: Kushtetuta e Shqipërisë dhe ligjet vendase mbrojnë të drejtën për lirinë e shprehjes dhe aksesin në informacion. Mbyllja e TikTok mund të shihet si shkelje e këtyre të drejtave, sidomos nëse nuk ka një justifikim të fortë ligjor.
• Reagimi nga organizatat ndërkombëtare: Organizata si Amnesty International ose Human Rights Watch mund të denoncojnë Shqipërinë për censurë dhe shkelje të të drejtave themelore.

2. Mosrespektimi i angazhimeve ndërkombëtare
• Detyrimet ndaj BE-së: Shqipëria, si vend kandidat për anëtarësim në Bashkimin Evropian, duhet të respektojë standardet e BE-së për lirinë e shprehjes dhe aksesin në internet. Mbyllja e një platforme si TikTok mund të shihet si kundërshtim ndaj këtyre standardeve dhe të dëmtojë progresin drejt integrimit.
• Shkelja e marrëveshjeve ndërkombëtare: Shqipëria është pjesë e Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut (KEDNJ), e cila garanton lirinë e shprehjes. Mbyllja e TikTok pa një bazë të fortë ligjore mund të sjellë çështje ligjore në Gjykatën Evropiane për të Drejtat e Njeriut (GJEDNJ).

3. Reagimi nga kompania TikTok dhe investitorët
• Paditje nga TikTok: ByteDance, kompania që zotëron TikTok, mund të padisë Shqipërinë për dëmtimin e biznesit të saj dhe për shkelje të rregullave të tregtisë ndërkombëtare, sidomos nëse mbyllja bëhet pa një bazë ligjore të qartë.
• Humbja e besimit nga investitorët: Një veprim i tillë mund të dërgojë sinjale negative për kompanitë e huaja që duan të investojnë në Shqipëri, duke krijuar perceptimin e një mjedisi të pasigurt ligjor.

4. Reagimi i përdoruesve dhe shoqërisë civile
• Protesta dhe pakënaqësi publike: Përdoruesit dhe krijuesit e përmbajtjes në TikTok mund të protestojnë kundër këtij vendimi, duke e bërë çështjen një problem politik dhe social.
• Paditje nga qytetarët: Qytetarët mund të sfidojnë ligjërisht vendimin në gjykatat shqiptare, duke pretenduar se u janë shkelur të drejtat themelore.

5. Dështimi praktik i mbylljes
• Aksesimi përmes VPN: Përdoruesit mund të përdorin rrjete private virtuale (VPN) për të vazhduar përdorimin e TikTok, duke bërë që ndalimi të mos ketë efekt të plotë. Kjo mund të diskreditojë autoritetet dhe të krijojë një perceptim të dobësisë së tyre.

6. Presioni nga komuniteti ndërkombëtar i teknologjisë
• Kritika nga organizatat teknologjike globale: Organizata që mbrojnë aksesin e hapur në internet, si Electronic Frontier Foundation (EFF), mund të kritikojnë Shqipërinë për kufizimin e të drejtave digjitale.
• Izolimi digjital: Shqipëria mund të perceptohet si një vend që kufizon qasjen në teknologji, duke ndikuar negativisht në imazhin e saj ndërkombëtar.

Si mund të shmangen këto rreziqe?

Në vend të mbylljes, Shqipëria mund të:
1. Forcojë rregullimin e përmbajtjes: Vendosja e rregullave më të rrepta për monitorimin e përmbajtjes, në bashkëpunim me TikTok.
2. Kërkojë transparencë nga platforma: Detyrimi i TikTok për të ndjekur rregullat shqiptare dhe për të hequr përmbajtjen e paligjshme ose të dëmshme.
3. Ndërgjegjësojë përdoruesit: Fushata për edukimin digjital dhe përdorimin e përgjegjshëm të platformave online.
4. Zbatojë masa graduale: Në vend të një mbylljeje totale, të vendosë kufizime të përkohshme për përmbajtjet më problematike.

Mbyllja e TikTok duhet të jetë një zgjidhje e fundit dhe të ndodhë vetëm nëse provat tregojnë qartë se platforma përbën një rrezik të madh dhe të pamundur për t’u menaxhuar në mënyra të tjera./Zoom.al