Samiti filloi me nënshkrimin e një marrëveshjeje bashkëpunimi për sigurinë midis BE-së dhe Ukrainës. Presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky falënderoi gjithashtu liderët e BE-së për hapjen e negociatave të anëtarësimit me vendin e tij në fillim të kësaj jave.

Tema të tjera në axhendë përfshinin sigurinë dhe mbrojtjen, me udhëheqësit nga Polonia dhe Balltiku që i kërkonin BE-së fonde për të ndërtuar një linjë mbrojtëse përgjatë kufirit të tyre me Rusinë.

Por çështja më delikate e punëve kryesore u la e fundit dhe ka të ngjarë të diskutohet në mbrëmje.

Në fillim të kësaj jave, u duk se gjashtë liderë të BE-së kishin arritur një konsensus mbi emrat që do të parashtroheshin – secili prej tyre vjen nga një nga tre partitë që dominojnë Parlamentin Evropian.

Gjashtë liderët e BE-së që negociuan emrat gjithashtu përfaqësojnë secili EPP, S&D ose Renew.

Ata ishin Kyriakos Mitsotakis i Greqisë, Donald Tusk i Polonisë për EPP-në, Pedro Sánchez i Spanjës dhe Olaf Scholz i Gjermanisë për socialistët dhe Emmanuel Macron i Francës dhe Mark Rutte i Holandës për Renew.

Kryeministrja italiane Giorgia Meloni, e cila kryeson bllokun e krahut të djathtë të Konservatorëve dhe Reformistëve Evropianë (ECR), nuk u përfshi në bisedime, pavarësisht faktit se ECR e ka zhvendosur Renew si grupin e tretë më të madh në Parlamentin Evropian pas zgjedhjeve evropiane në fillim të këtij muaji.

Duke iu drejtuar parlamentit italian të mërkurën, Meloni tha me zemërim se votuesit evropianë i kishin kërkuar BE-së të “marrë një rrugë të ndryshme nga ajo në të cilën ka udhëtuar deri tani”.

Pa përmendur emra, ajo kritikoi “ata që argumentojnë se qytetarët nuk janë mjaft të pjekur për të marrë vendime të caktuara dhe [që besojnë] se oligarkia është në thelb forma e vetme e pranueshme e demokracisë”.

Në fillim të kësaj jave, Viktor Orban shprehu gjithashtu pakënaqësinë e tij te liderët e tjerë të BE-së.

Duke shkruar në X, Orban tha se marrëveshja midis EPP, S&D dhe liberalëve “u kundërvihej gjithçkaje mbi të cilën bazohej BE”.

“Në vend të përfshirjes, ajo mbjell farat e ndarjes,” tha Orban, duke shtuar se zyrtarët e lartë të BE-së duhet të përfaqësojnë “çdo shtet anëtar, jo vetëm të majtët dhe liberalët!”

Të enjten në mëngjes, aleatët e Meloni u thanë gazetarëve në Bruksel se ajo ende nuk kishte vendosur nëse do të mbështeste ekipin e ri drejtues.

Megjithatë, edhe me mbështetjen e mundshme të  Orban, Meloni nuk do të kishte fuqinë për të vënë veton mbi nominimet e vendeve kryesore të punës, pasi një gjë e tillë do të kërkonte pjesëmarrjen e shumicës së liderëve të BE-së.

Por Meloni ka fituar një status të spikatur mes të djathtëve evropianë dhe von der Leyen nuk ka gjasa të dëshirojë ta antagonizojë atë në fillimin e një mandati të dytë.

Përpara samitit, anëtarët e grupit PPE të zonjës von der Leyen dhanë një ton pajtues, me kryeministrin e Polonisë Donald Tusk duke u thënë gazetarëve: “Nuk është Evropa pa Italinë dhe nuk ka vendim pa Kryeministren Meloni, është e qartë”.

Gjithashtu mendohet se Italisë do t’i ofrohet një detyrë e lartë në komisionin e ardhshëm në këmbim të një miratimi në samitin e sotëm. Çdo shtet anëtar i BE-së merr një komisioner, por disa – si ekonomia apo portofolet e konkurrencës – janë më të lakmuarit.

Në një letër drejtuar liderëve të BE-së në prag të samitit të Brukselit, von der Leyen premtoi gjithashtu se do të bëjë më shumë për të adresuar migracionin e paligjshëm, i cili është një nga shqetësimet kryesore të Melonit.

Nëse ajo nominohet zyrtarisht si kandidatja e zgjedhur e liderëve të BE-së për presidencën e Komisionit Evropian, von der Leyen më pas do të duhet të miratohet nga shumica e anëtarëve të Parlamentit Evropian në një seancë që ka të ngjarë të zhvillohet në mes të korrik.

von der Leyen do të mbështetet nga 190 anëtarët e grupit të saj EPP, por asaj do t’i duhet gjithashtu të sigurojë mbështetje nga grupet e tjera politike për të marrë një shumicë prej 361.