Udhëheqësit izraelitë fillimisht diskutuan bombardimin e disa objektivave ushtarakë anembanë Iranit javën e kaluar, duke përfshirë ata pranë Teheranit, kryeqytetin iranian, në hakmarrje për sulmin iranian më 13 prill, thanë zyrtarët, të cilët folën në anonimitet për të përshkruar diskutimet e ndjeshme.

Një sulm kaq i gjerë dhe i dëmshëm do të kishte qenë shumë më i vështirë për t’u anashkaluar nga Irani, duke rritur shanset për një kundërsulm të fuqishëm iranian që mund ta kishte sjellë Lindjen e Mesme në prag të një konflikti të madh rajonal.

Në fund – pasi Presidenti Biden, së bashku me ministrat e jashtëm britanik dhe gjerman, i kërkuan kryeministrit Benjamin Netanyahu të parandalonte një luftë më të gjerë – Izraeli zgjodhi një sulm më të kufizuar të premten që shmangte dëme të konsiderueshme, duke zvogëluar gjasat e një përshkallëzimi, në të paktën tani për tani.

Megjithatë, sipas zyrtarëve izraelitë, sulmi i tregoi Iranit gjerësinë dhe sofistikimin e arsenalit ushtarak të Izraelit.

Në vend që të dërgonte avionë luftarakë në hapësirën ajrore iraniane, Izraeli lëshoi ​​një numër të vogël raketash nga avionët e pozicionuar disa qindra milje në perëndim të tij të premten, sipas zyrtarëve izraelitë dhe dy zyrtarëve të lartë perëndimorë të informuar për sulmin. Sipas zyrtarëve izraelitë, Izraeli dërgoi gjithashtu drone të vegjël sulmues, të njohur si katërkopterë, për të ngatërruar mbrojtjen ajrore iraniane.

Objektet ushtarake në Iran janë sulmuar nga dronë të tillë disa herë në vitet e fundit, dhe në disa raste Irani ka thënë se nuk e dinte se kujt i përkisnin dronët – një pretendim i interpretuar si hezitim iranian për t’u përgjigjur.

Një raketë të premten goditi një bateri kundërajrore në një pjesë strategjike të rëndësishme të Iranit qendror, ndërsa një tjetër shpërtheu në ajër, thanë zyrtarët. Një zyrtar izraelit tha se Forcat Ajrore izraelite shkatërruan qëllimisht raketën e dytë pasi u bë e qartë se e para kishte arritur objektivin e saj, për të shmangur shkaktimin e shumë dëmeve. Një zyrtar perëndimor tha se ishte e mundur që raketa thjesht të kishte mosfunksionuar.

Zyrtarët thanë se qëllimi i Izraelit ishte që të lejonte Iranin të lëvizte përpara pa u përgjigjur në natyrë, ndërsa sinjalizonte se Izraeli kishte zhvilluar aftësinë për të goditur Iranin pa hyrë në hapësirën e tij ajrore ose madje pa ndezur bateritë e tij të mbrojtjes ajrore. Izraeli gjithashtu shpresonte të tregonte se mund të godiste ato bateri në një pjesë të Iranit qendror që strehon disa objekte të mëdha bërthamore, duke përfshirë një vend të pasurimit të uraniumit në Natanz, duke lënë të kuptohet se mund të kishte arritur gjithashtu ato objekte nëse do të ishte përpjekur.

Ushtria izraelite nuk pranoi të komentojë.

Rruga drejt këtij sulmi filloi më 1 prill, kur Izraeli goditi një kompleks të ambasadës iraniane në Damask, Siri, duke vrarë shtatë zyrtarë iranianë, duke përfshirë tre udhëheqës të lartë ushtarakë. Irani nuk ishte hakmarrë pas disa sulmeve të ngjashme në të kaluarën, duke i bërë zyrtarët izraelitë, thonë ata, të besojnë se mund të vazhdojnë të kryejnë sulme të tilla pa tërhequr një përgjigje të rëndësishme iraniane.

Kjo herë rezultoi ndryshe: Brenda një jave, Irani filloi t’u sinjalizonte privatisht fqinjëve dhe diplomatëve të huaj se durimi i tij kishte arritur një kufi dhe se do të përgjigjej me një goditje të madhe ndaj Izraelit – sulmi i tij i parë i drejtpërdrejtë në tokën izraelite.

I pari ishte një operacion mbrojtës për të bllokuar sulmin e pritshëm iranian, i koordinuar me Komandën Qendrore të SHBA – komandanti i saj më i lartë, gjenerali Michael E. Kurilla, vizitoi Izraelin atë javë – si dhe me ushtritë britanike, franceze dhe jordaneze.

I dyti ishte një operacion i madh sulmues që do të kryhej nëse sulmi iranian do të materializohej. Fillimisht, inteligjenca izraelite besonte se Irani planifikonte të sulmonte me një “tufe” dronësh të mëdhenj dhe deri në 10 raketa balistike, thanë zyrtarët izraelitë. Me kalimin e javës, ky vlerësim u rrit në 60 raketa, duke rritur dëshirën izraelite për një kundërsulm të fortë.

Udhëheqësit politikë dhe ushtarakë të Izraelit filluan të diskutojnë një kundërsulm që mund të fillonte sapo Irani të fillonte të gjuante dronët – edhe para se të dihej se sa dëme, nëse kishte, shkaktuan. Sipas një zyrtari, plani iu prezantua kabinetit të luftës izraelite nga shefi i shtabit ushtarak, gjeneral-lejtant Herzi Halevi dhe shefi i tij i Forcave Ajrore, Tomer Bar, herët të premten, më 12 prill, dy ditë para sulmit të Iranit.

Synimet e Izraelit ndryshuan pasi Irani sulmoi, thanë zyrtarët. Sulmi ishte edhe më i madh se sa pritej: Me më shumë se 100 raketa balistike, 170 dronë dhe rreth 30 raketa lundrimi, ishte një nga breshëritë më të mëdha të këtij lloji në historinë ushtarake.

Por mbrojtja e Izraelit, e cila u koordinua me pilotë nga Shtetet e Bashkuara, Britania, Franca dhe Jordania, rrëzoi shumicën e raketave dhe dronëve dhe pati vetëm dëme të kufizuara në terren, duke zvogëluar nevojën për një reagim të shpejtë. Dhe kishte pyetje nëse Izraeli duhet të rrezikonte të largonte fokusin e tij nga mbrojtja ndërsa sulmi ishte ende duke u zhvilluar,  thanë dy zyrtarë.

Pika e kthesës, megjithatë, ishte një telefonatë herët në mëngjes midis kryeministrit Netanyahu dhe zotit Biden, gjatë së cilës presidenti amerikan inkurajoi liderin izraelit që ta trajtonte mbrojtjen e suksesshme si një fitore që nuk kërkonte përgjigje të mëtejshme, sipas tre izraelitëve dhe Zyrtarëve perëndimorë, të cilët i përshkruan ato diskutime në kushte anonimiteti. Netanyahu doli nga thirrja kundër një hakmarrjeje të menjëhershme, thanë izraelitët.

Të nesërmen, qeveria izraelite filloi t’u sinjalizonte aleatëve të huaj se ende planifikonte të përgjigjej, por vetëm në një mënyrë të përmbajtur që ishte shumë larg asaj që kishte planifikuar më parë, sipas një prej zyrtarëve të lartë perëndimorë.

Në vend të një kundërsulmi të gjerë që mund t’i bënte liderët e Iranit të besonin se nuk kishin zgjidhje tjetër veçse të përgjigjeshin në të njëjtën mënyrë, thanë zyrtarët izraelitë, ata u vendosën në një plan që ata shpresonin se do t’u jepte një pikë zyrtarëve iranianë pa i poshtëruar ata publikisht.

Ata fillimisht e planifikuan sulmin për të hënën mbrëma, thanë zyrtarët izraelitë, duke u tërhequr në minutën e fundit mes frikës se Hezbollahu, milicia libaneze e mbështetur nga Irani që është përfshirë në një konflikt të nivelit të ulët me Izraelin që nga tetori, mund të rrisë ndjeshëm intensitetin e goditjeve të tij në veri të Izraelit.

Zyrtarët e huaj vazhduan, pa sukses, të inkurajojnë Izraelin që të mos përgjigjet fare, më pas sinjalizuan gatishmërinë e tyre për të pranuar një sulm izraelit që i la Iranit mundësinë për të ecur përpara pa humbur fytyrën, sipas një zyrtari izraelit dhe perëndimor.

Pasi Izraeli më në fund kreu sulmin e tij herët në mëngjesin e së premtes, zyrtarët iranianë bënë pikërisht këtë – duke u fokusuar tek dronët e vegjël dhe jo tek raketat dhe duke hedhur poshtë ndikimin e tyre.

Zyrtarët në Teheran gjithashtu shmangën kryesisht fajësimin e Izraelit për sulmin. Kjo, së bashku me vendimin e vetë Izraelit për të mos marrë përgjegjësinë për të, ndihmoi në uljen e rrezikut të një përshkallëzimi./newyorktimes