zoom

Bota

Në Iranin e ndarë, vdekja e presidentit u prit me zi të heshtur dhe festime të fshehta

Irani shpalli pesë ditë zie për presidentin Ebrahim Raisi të hënën, megjithëse atmosfera e heshtur zbuloi pak nga pikëllimi i publikut që ka shoqëruar vdekjen e figurave të tjera të larta në historinë 45-vjeçare të Republikës Islamike.

Ndërsa besnikët e qeverisë u grumbulluan nëpër xhami dhe sheshe për t’u lutur për Raisin dhe Ministrin e Jashtëm Hossein Amir Abdollahian, që humbën jetën pas aksidentit të rrëzimit të helikopterit, shumica e dyqaneve mbetën të hapura dhe autoritetet bënë pak përpjekje për të ndërprerë jetën e zakonshme.

Një vit pasi qeveria e linjës së ashpër të Raisit goditi me dhunë për t’i dhënë fund demonstratave më të mëdha anti-establishment që nga revolucioni i vitit 1979, kundërshtarët madje postuan video të fshehta në internet të njerëzve që shpërndanin ëmbëlsira për të festuar vdekjen e tij.

Laila, një studente 21-vjeçare në Teheran, tha për Reuters se nuk ishte e trishtuar nga vdekja e Raisit, “sepse ai urdhëroi goditjen e grave për hixhabin”.

“Por jam e trishtuar sepse edhe me vdekjen e Raisit ky regjim nuk do të ndryshojë”, tha ajo.

Grupet e të drejtave thonë se qindra iranianë vdiqën në demonstratat 2022-2023 të shkaktuara nga vdekja në paraburgim e një gruaje të re kurde iraniane e arrestuar nga policia e moralit për shkelje të kodeve strikte të veshjes së vendit.

Trajtimi i një sërë krizash politike, sociale dhe ekonomike nga autoritetet e kanë thelluar hendekun midis sundimtarëve klerik dhe shoqërisë.

Mbështetësit e institucionit klerik folën me admirim për Raisin, një ish-jurist 63-vjeçar i linjës së ashpër, i zgjedhur në një votim të kontrolluar fort në vitin 2021.
Ai ishte një president që punonte shumë. Trashëgimia e tij do të zgjasë sa të jemi gjallë,” tha Mohammad Hossein Zarrabi, 28 vjeç, anëtar i milicisë vullnetare Basij në qytetin e shenjtë shiit të Qom.

Për kundërshtarët e sundimtarëve klerikë të Iranit, Raisi ka qenë një figurë e urrejtjes që nga vitet 1980, kur ai u fajësua për luajtjen e një roli udhëheqës si jurist në ekzekutimin e disidentëve.

Irani kurrë nuk e ka pranuar se kanë ndodhur ekzekutime masive; Amnesty International thotë se 5,000 iranianë, ndoshta më shumë, u ekzekutuan në dekadën e parë pas revolucionit.

Shumë iranianë thanë se prisnin që vdekja e Raisit do të kishte pak ndikim në mënyrën se si do të sundohej vendi, me qeverinë që do ta zëvendësonte atë me një figurë tjetër me pikëpamje të ngjashme të ashpra.

“Kujt i intereson. Një person i vijës së ashpër vdes, një tjetër e merr përsipër dhe mjerimi ynë vazhdon,” tha Reza, 47 vjeç, një shitës në qytetin  Yazd, i cili nuk dha emrin e tij të plotë nga frika e hakmarrjes.