Një konflikt në rritje mes Kosovës dhe Serbisë po kërcënon të kthehet në një krizë tjetër në Evropë. Në maj, konfrontimet e krijuara nga serbët etnikë në Kosovën veriore plagosën tridhjetë anëtarë të forcave paqeruajtëse të NATO-s dhe përshkallëzimi ka vazhduar që atëherë.

Serbia dhe Rusia kanë një prirje për datat dhe mitet historike, dhe kjo e mërkurë do të jetë një mundësi tjetër e vështirë për Moskën dhe Beogradin për t’i rezistuar si mënyrës për t’i hedhur më shumë benzinë zjarrit në rajon. 28 qershori shënon Betejën e Kosovës në vitin 1389, një ngjarje e rrënjosur thellë në historinë e Serbisë.

Ministria e Jashtme ruse pretendoi se kriza Kosovë-Serbi po shkon drejt një konflikti të armatosur. Ministri i Jashtëm rus Sergei Lavrov deklaroi se si “një shpërthim i madh po shpërthen në qendër të Evropës”. Ndërsa është e vështirë të parashikohet nëse situata në Kosovë do të përshkallëzohet në nivelin e konfliktit të armatosur, Rusia dhe Serbia ka të ngjarë të kryejnë operacione informative për të përkeqësuar tensionet etnike në rajon më 28 qershor.

Është momenti që Perëndimi të përmbysë skenarin e lojërave serbe dhe ruse dhe të përdorë hapësirën e informacionit të mërkurën për t’i vënë ato në mbrojtje.

Ngjarjet e çuditshme në Rusi gjatë fundjavës ofrojnë një paraqitje të shkurtër të realitetit se vendi nuk është një komb, por një perandori me fraksione ndërluftuese që drejtohet nga një mafioz, shkruan Diane Francis.

Konflikti ka potencial për përshkallëzim. Javën e kaluar, Presidenti i SHBA Biden njoftoi se situata është “një kërcënim i pazakontë dhe i jashtëzakonshëm për sigurinë kombëtare dhe politikën e jashtme të Shteteve të Bashkuara”. Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Jens Stoltenberg, theksoi se NATO ka “rritur praninë dhe do të vazhdojë të marrë të gjitha masat e nevojshme për të siguruar një mjedis të sigurt dhe liri të lëvizjes për të gjitha komunitetet në Kosovë”.

Për të zbutur situatën, shefi i politikës së jashtme të BE-së, Josep Borrell, organizoi një takim mes liderëve të dy vendeve të enjten e kaluar, më 22 qershor, por theksoi në Twitter se takimi nuk dha shumë përparim dhe se situata në veri të Kosovës mbetet të jetë ende “shumë alarmante”.

Thelbi i çështjes qëndron në atë se si Rusia dhe Serbia do të përfitonin nga përshkallëzimi në Kosovë. Së pari, përpjekjet e Putinit për të destabilizuar Ballkanin janë pjesë e strategjisë së tij më të gjerë rajonale për të vendosur Rusinë si një ndërmjetës të fuqisë globale, duke dobësuar kredibilitetin e NATO-s dhe larguar Perëndimin nga lufta në Ukrainë.

Nga ana tjetër, Vuçiç shpreson të fitojë interesa strategjike më të menjëhershme nga ndërhyrja e Rusisë, duke u paraqitur si një burim stabiliteti në mes të kaosit rajonal, duke përshkallëzuar dhe shpërshkallëzuar konfliktet me Kosovën, si një mjet pazaresh me perëndimin. Kjo strategji, synonte ruajtjen e pushtetit, duke minuar opozitën properëndimore të Serbisë, duke promovuar nacionalistët e ekstremit të djathtë, ndërkohë duke iu shfaqur Perëndimit si i moderuar. Kriza e Kosovës gjithashtu ndihmon në largimin e vëmendjes nga çështjet e tij politike të brendshme.

Nuk ka festë tjetër më të rëndësishme për Serbinë se 28 qershori, kur u zhvillua Beteja e Kosovës në vitin 1389 ndërmjet ushtrive të Serbisë dhe Perandorisë Osmane në Fushë Kosovë. Kanë kaluar më shumë se gjashtë shekuj nga kjo ngjarje, por kjo festë, e quajtur Vidovdan, ka një rëndësi të madhe kulturore dhe historike në historinë serbe dhe shihet si simbol i sakrificës dhe trimërisë.

Nëse historia është tregues, duhet të kujtojmë se më 28 qershor 1989, presidenti i atëhershëm i Serbisë, Sllobodan Millosheviç, mbajti një fjalim në Gazimestan, një vend memorial për ushtarët e rënë serbë. Kjo ishte para tensioneve intensive etnike që rezultuan në rënien e Jugosllavisë në vitet 1990.

Narrativa rreth Kosovës ishte thelbësore për mbijetesën politike të Millosheviçit, pasi ai formësoi agjendën e tij nacionaliste bazuar në këtë mit. Millosheviçi vërejti: “Gjashtë shekuj më vonë, ne përballemi me beteja të reja, duke kërkuar të njëjtën vendosmëri, trimëri dhe sakrificë të parë në Kosovë, edhe tani në luftën tonë për prosperitet shoqëror dhe qytetërim të shekullit të 21-të. Kjo luftë kërkon një lloj tjetër guximi dhe heroizmi, të domosdoshëm për çdo arritje të rëndësishme dhe të madhe”.

Javën e kaluar, Vuçiç foli për Vidovdanin dhe paralajmëroi kohë të vështira për serbët duke theksuar se “gjërat kanë ardhur pothuajse drejt fundit”.

Si kundërpërgjigje, Perëndimi duhet të angazhihet në operacione informimi ofensive duke përdorur mediat sociale dhe platformat e mediave lokale për të arritur tek nacionalistët serbë të ekstremit të djathtë që e konsiderojnë Kosovën si në zemër të Atdheut të tyre.

Në vend që të përpiqen t’i shesin tregimet e serbëve të ekstremit të djathtë për demokracitë perëndimore dhe t’i bindin ata të pranojnë pavarësinë e Kosovës, këto operacione duhet të shfrytëzojnë nacionalizmin serb për të nxjerrë në pah dyfytyrësinë e Moskës dhe për ta paraqitur Rusinë si një fuqi perandorake që po e shfrytëzon në mënyrë strategjike Kosovën për interesat e saj gjeopolitike. Ndërsa Rusia premton mbështetje për Serbinë, operacionet e informacionit perëndimor duhet ta portretizojnë Moskën si një partner jo të besueshëm duke u kujtuar serbëve dështimin e Rusisë për të ndihmuar aleatin e saj Armeninë, një anëtare e CSTO, gjatë përleshjeve të vitit të kaluar në Nagorno Karabakh.

Rusia i premtoi mbështetjen e saj Serbisë, por serbët e ekstremit të djathtë mund të mos besojnë se aftësia ushtarake e Rusisë është e kufizuar tani. Në vend të kësaj, operacionet efektive të informacionit duhet t’u kujtojnë serbëve se Rusia i ishte bashkuar më parë misionit paqeruajtës të udhëhequr nga NATO në Kosovë, por ajo e braktisi atë në vitin 2003. Perëndimi duhet ta shfrytëzojë episodin si një rast studimi të qeverisë ruse që i hedh vëllezërit e saj sllavë nën autobus, duke u theksuar kështu nacionalistëve serbë: “Ku ishte Rusia në 1999 për të mbrojtur vëllezërit e saj sllavë nga NATO?”.

Të mos ndalet vetëm me kaq. Në vend që të luante narrativën e Rusisë “Beteja e Kosovës”, Perëndimi duhet të krijojë një narrativë të re për 28 qershorin. Domethënë, në atë ditë Josip Broz Tito, lideri i Partisë Komuniste të Jugosllavisë (KPJ) e braktisi Stalinin edhe pse Jugosllavia ishte konsideruar si më aleat i besueshëm sovjetik deri në vitin 1948.

Në prill të vitit 1945 Tito krijoi Traktatin Sovjetik-Jugosllav të Miqësisë dhe Ndihmës së Ndërsjellë duke e bërë Jugosllavinë aleate të Bashkimit Sovjetik. Pas mosmarrëveshjeve të shumta ideologjike dhe strategjike, Stalini i portretizoi udhëheqësit jugosllavë si “antisovjetikë” dhe “antimarksist-leninistë”. Si përgjigje, Tito filloi spastrimet kundër besnikëve të Stalinit në Jugosllavi, duke çuar në riorientimin gjeopolitik të Jugosllavisë brenda Evropës Lindore. Afirmimi përfundimtar i ndarjes Tito-Stalin ndodhi më 28 qershor 1948, kur Kominformi Sovjetik publikoi një Rezolutë që akuzonte Federatën Jugosllave Komuniste për politika antisovjetike dhe devijime nga linja marksiste-leniniste.

Duke shfrytëzuar dobësinë e serbëve për liderët e guximshëm, Perëndimi duhet ta përshkruajë Vuçiçin si më pak të fuqishëm se Tito, duke përdorur humor dhe duke përforcuar përgjigjen e Titos ndaj Stalinit, pasi ai u përpoq të vriste Titon 22 herë: “Mos dërgoni njerëz për të më vrarë mua. Ne kemi kapur tashmë pesë prej tyre, një prej tyre me bombë dhe një tjetër me pushkë… Nëse nuk ndaloni së dërguari vrasës, unë do të dërgoj një në Moskë dhe nuk do të më duhet të dërgoj një të dytë”.

Në një mënyrë të ngjashme, Presidenti serb kërkon të imitojë lëvizjet mbrojtëse të Titos midis Lindjes dhe Perëndimit, një tipar që Uashingtoni duhet ta vërë në provë. Duke pasur parasysh kontrollin gjithëpërfshirës të Vuçiçit mbi peizazhin mediatik të Serbisë, Perëndimi duhet të përdorë një autoritet të tillë të konsoliduar për të kundërshtuar ndikimin rus në Ballkan.

Moska ka përdorur operacione informative për të mbjellë kaos në Kosovë për të treguar se NATO dhe Perëndimi nuk janë gjë tjetër veçse tigra letre. Është koha e fundit që Perëndimi të tregojë se “Vëllazëria Sllave” e Rusisë nuk është gjë tjetër veçse një mit në Ballkan.

Dr. Ivana Stradner hulumton sigurinë e informacionit të Rusisë dhe ndikimin rus në organizatat ndërkombëtare. Ajo është këshilltare e Fondacionit për Mbrojtjen e Demokracive dhe Jeane Kirkpatrick Vizitore Hulumtuese në Institutin Amerikan të Ndërmarrjeve në Uashington, ku puna e saj përqendrohet në strategjitë e sigurisë dhe doktrinat ushtarake të Rusisë në lidhje me operacionet e informacionit.

Ivana Strander është analiste amerikane dhe bashkëpunëtore hulumtuese në Qendrën Barish për Integritetin Mediatik të FDD-së, ku kërkimi i saj fokusohet në sigurinë kibernetike të Rusisë dhe veçanërisht përdorimin e formave të avancuara të luftës hibride nga Rusia dhe kërcënimin që ato paraqesin për Perëndimin*