Apokalipsi është një ide alarmante, që zakonisht merret për të treguar shkatërrimin katastrofik që parashikon fundin e botës. Por në greqishten origjinale, apokálypsis do të thotë një zbulesë ose një zbulim. Një përkufizim popullor është “të heqësh kapakun nga një e fshehtë”.

Kjo arritje e fundit është pikërisht ajo që Andreë Bailey, guvernator i Bankës së Anglisë, tha javën e kaluar, ndoshta pa dashje, kur sugjeroi se Britania po përballej me nivele “apokaliptike” të inflacionit të çmimeve të ushqimeve. Ministrat konservatorë u zemëruan për atë që ata e panë si kritikë të nënkuptuar ndaj menaxhimit mjeshtëror ekonomik të qeverisë.

Paralajmërimet mujore për një valë globale urie, të bërë më urgjente nga Ukraina, janë injoruar kryesisht.
Programi Botëror i Ushqimit vlerëson se rreth 49 milionë njerëz përballen me nivele emergjente urie. Rreth 811 milionë shkojnë në shtrat të uritur çdo natë. Numri i njerëzve në prag të urisë në të gjithë rajonin Sahel të Afrikës, për shembull, është të paktën 10 herë më i lartë se para-Covid në vitin 2019.

Ndikimi negativ i pushtimit rus në disponueshmërinë dhe çmimin e produkteve kryesore si gruri, misri, elbi dhe vaji i lulediellit ka qenë i madh. Ukraina dhe Rusia zakonisht prodhojnë rreth 30% të eksporteve globale të grurit.
Prodhimi i grurit në Ukrainë këtë vit ka të ngjarë të jetë 35% më pak, dhe eksportimi i një pjese të madhe të tij mund të jetë i pamundur për shkak të bllokadës në Detin e Zi të Rusisë. Në mars, çmimet globale të mallrave, të regjistruara nga Organizata e OKB-së për Ushqimin dhe Bujqësinë, arritën një nivel më të lartë të të gjitha kohërave. Ata mbeten në nivele rekorde.

Lufta e Rusisë ka komplikuar ose përshpejtuar deficitet para-ekzistuese ushqimore dhe tendenca inflacioniste që lindin nga një mori faktorësh: ndikimi negativ ekonomik i pandemisë; problemet që rezultojnë në zinxhirin e furnizimit, punësimit dhe transportit; rënie të prodhimit nga moti ekstrem dhe krizës klimatike; shpenzimet spirale të energjisë; dhe shumë konflikte të tjera të vazhdueshme në mbarë botën.
Vendet me të ardhura mesatare, si Egjipti dhe Brazili, janë jashtëzakonisht të dobëta për t’u përballur me rritjen e pasigurisë ushqimore. Shumë qeveri kanë shteruar rezervat e tyre financiare dhe materiale duke luftuar Covid-in dhe shkaktuar borxhe të mëdha.

Ndërsa afrohet “apokalipsi” i ushqimit, popujt më të varfër do të vuajnë, siç bëjnë gjithmonë, ndërsa më të pasurit mund të jenë të izoluar deri në një pikë. Por ka frikë se ‘dhimbja’ do të lëvizë me shpejtësi në zinxhirin global ushqimor. Dhe ka të ngjarë të vijë një rritje e turbulencave politike, krizave humanitare, paqëndrueshmërisë dhe rivaliteteve gjeo-strategjike në një botë të uritur.
Përmbysje dhe revoltë politike

Ushqimi i pakët, i kombinuar me rritjen e çmimeve, ndërprerjet e energjisë elektrike dhe mungesën e benzinës, gazit për gatim dhe ilaçeve, provokuan një krizë politike në Sri Lanka këtë pranverë që shërben si një shabllon shqetësues për vendet që përballen me probleme të ngjashme.
E dëshpëruar, Sri Lanka ka kërkuar një hua lidhëse nga Banka Botërore për të ndihmuar në pagimin e importeve thelbësore. Të enjten, ajo dështoi në borxhin e saj për herë të parë ndonjëherë.

Inflacioni dyshifror që la shumë pakistanezë të paaftë për të përballuar ushqimet bazë ishte gjithashtu një faktor kryesor kontribues në rënien nga pushteti në fillim të këtij viti të kryeministrit, Imran Khan. Përpjekja e tij për t’u kapur në detyrë krijoi një krizë të demokracisë me të cilën Pakistani është ende duke u përballur.
Faktorët afatgjatë – qeverisja represive, korrupsioni, paaftësia, polarizimi – nxitën trazira në të dy vendet. Por mungesat e tmerrshme të ushqimit dhe inflacioni ishin katalizatori që e bëri atë të patolerueshme. Kjo është një perspektivë që tani përballet me regjime të pasigurta dhe jopopullore nga Peruja, Filipinet dhe Kuba deri në Liban dhe Tunizi.

Analistët krahasojnë atë që po ndodh sot në Lindjen e Mesme me revoltat e pranverës arabe. Egjipti, qeveria e të cilit u përmbys në vitin 2011, është importuesi më i madh i grurit në botë. Rreth 70 milionë njerëz mbështeten te buka e subvencionuar nga shteti. Rusia dhe Ukraina përbënin 80% të importeve të grurit të Egjiptit vitin e kaluar.
Çmimet e larta dhe mungesat e furnizimit të sotëm, veçanërisht nëse përkeqësohen, mund të bëjnë për regjimin e Abdel Fatah al-Sisi atë që ankesat e ngjashme bënë për paraardhësin e tij presidencial të rrëzuar, Hosni Mubarak.

Një vend tjetër për t’u parë nga afër është Irani. Protestat e dhunshme shpërthyen javën e kaluar në Khuzestan pasi qeveria ngriti çmimin e bukës, vajit të gatimit dhe produkteve të qumështit. Situata e iranianëve është përkeqësuar nga sanksionet e ashpra të SHBA-së dhe një regjim klerik tiranik dhe i korruptuar. Nëse standardet e jetesës vazhdojnë të bien, mund të ketë një shpërthim të ngjashëm me kryengritjen mbarëkombëtare të 2017-18.

Numri i përgjithshëm i njerëzve që përballen me pasiguri akute ushqimore dhe që kërkojnë ndihmë urgjente ushqimore është pothuajse dyfishuar që nga viti 2016, sipas Rrjetit Global kundër Krizave Ushqimore, një projekt i përbashkët i OKB-së dhe BE-së. Dhe shkalla e sfidës po zgjerohet, me 40 milionë njerëz, ose 20%, vitin e kaluar.

Guterres, shefi i OKB-së, paralajmëroi se lufta e Vladimir Putin po ndikonte seriozisht në përpjekjet për të luftuar urinë në Afrikë. Ishte e domosdoshme, tha ai, të “rikthehej prodhimi bujqësor i Ukrainës dhe prodhimi i ushqimit dhe plehrave të Rusisë dhe Bjellorusisë në tregjet botërore”. Siç vërejnë shpesh media shtetërore ruse, sanksionet perëndimore kanë shtuar paqëndrueshmërinë e çmimeve globale.

Kur shkruhet historia e luftës në Ukrainë, veprimi i pamatur i Rusisë në ndërprerjen e qëllimshme të furnizimeve globale, duke rrezikuar kështu jetën e miliona njerëzve, mund të konsiderohet një krim më i madh se edhe sulmi i saj i paprovokuar ndaj fqinjit të saj.

Roli i Rusisë si një eksportues kryesor i drithërave dhe energjisë ka të ngjarë të mbijetojë në regjimin aktual në Moskë. Por pozita dhe ndikimi i saj global është zvogëluar, ndoshta përgjithmonë.
Kjo është kryesisht për shkak të dështimit personal të Putinit për të njohur, apo pranuar, se epoka e përjashtimit sovjetik ka mbaruar – dhe se Rusia, si vendet e tjera, banon në një botë të re të ndërlidhur, të drejtash dhe ligjesh.
Votimi i Asamblesë së Përgjithshme të OKB-së në mars, duke u përballur në mënyrë dërrmuese si të paligjshme pushtimin e Rusisë mblodhi së bashku vende miqësore me Moskën, të tronditur nga shpërfillja e Putinit për sovranitetin kombëtar dhe kufijtë – dhe indiferenca e tij e plotë ndaj mirëqenies së kombeve më të varfra nga ushqimi dhe importet e karburanteve. Ishte një moment vendimtar.

Nëse “apokalipsi” global i afërt i zbuluar në parlament nga Andreë Bailey vërtet materializohet këtë dimër, do të jetë për SHBA-në, Britaninë e Madhe, aleatët e tyre dhe sistemin e goditur të OKB-së – jo Kinën, superfuqinë e vetëpërcaktuar të shekullit të 21-të – se bota duhet të kërkojë shpëtimin tokësor. Sfida përpara është vërtet biblike./ The Gurdianshqipëruar nga zoom.al/