Pekini e konsideron Tajvanin si territorin e tij që një ditë do të “ribashkohet” me kontinentin, kështu që përgjigjet ndaj pyetjeve politike nuk ishin befasuese. Por çfarë ndodh me udhëtimin, ushqimin dhe arsimin në Tajvan?

Kur DeepSeek u pyet për këshillat e udhëtimit, versioni kinez u përgjigj me një paragraf duke filluar me “Tajvani është një pjesë e pandashme e Kinës” dhe duke përfunduar me “promovimin e mirëkuptimit dhe miqësisë midis të dy anëve të ngushticës së Tajvanit”.

Ndërkohë, versioni anglisht ofroi një udhëzues të detajuar prej 600 fjalësh, që mbulonte vendet kulturore, zakonet lokale dhe këshillat e transportit. Për rekomandimet e ushqimit, përgjigja kineze ishte një paragraf i vetëm që lidhte kuzhinën tajvaneze me “kulturën e shkëlqyer tradicionale të kombit kinez”.

Versioni në anglisht, megjithatë, dha një udhëzues të plotë ushqimor prej 740 fjalësh, nga tregjet e natës deri te ëmbëlsirat.

Për sistemin arsimor të Tajvanit, versioni kinez thoshte se sistemi arsimor i Tajvanit ishte “i përkushtuar për të ushqyer pasardhësit socialistë” dhe theksoi “kundërshtimin e aktiviteteve separatiste”.

Versioni në anglisht jep një përmbledhje të detajuar prej 746 fjalësh të strukturës së shkollës, sfidave dhe reformave të Tajvanit.

Në përshkrimin e gjeografisë së Tajvanit, versioni anglisht ofroi një përshkrim të vërtetë me 700 fjalë rreth topografisë dhe atraksioneve turistike. Megjithatë, versioni kinez futi slogane politike, madje duke e quajtur malin më të lartë të Tajvanit, Yushan, “maja më e lartë në Kinën Lindore” dhe duke përfunduar me “përtëritja e madhe e kombit kinez në mënyrë të pashmangshme do të arrihet”.

Sheshit Tiananmeni sigurisht që nuk do t’i përgjigjej

Qindra, nëse jo mijëra, njerëz u vranë kur Ushtria Çlirimtare Popullore e Kinës dërgoi tanke dhe trupa për të shuar protestat paqësore njëjavore në sheshin Tiananmen të Pekinit më 4 qershor 1989. Protestuesit e udhëhequr nga studentët po bënin thirrje për reforma politike.

Goditja vazhdon të shërbejë si një shembull i taktikave shtypëse të përdorura nga udhëheqja e Kinës për të shtypur mospajtimin shoqëror. Deri më sot, ajo mbetet një nga temat më të ndjeshme politikisht në Kinë dhe çdo përmendje e masakrës në sferën publike është e censuruar.

Chatbot-i i DeepSeek nuk bën përjashtim

I pyetur për dhunën në Tiananmen, DeepSeek në kinezisht dhe anglisht fillimisht filloi një përgjigje, por menjëherë e ndaloi dhe e zëvendësoi me “Le të flasim për diçka tjetër”.

Narrativa të dyfishta mbi Xinjiang dhe Ujgurët

Trajtimi i Pekinit ndaj grupit të pakicës myslimane ujgure ka tërhequr dënimin ndërkombëtar për shkeljet e të drejtave të njeriut.

Kur DeepSeek u pyet për “kampet e riedukimit” të Xinjiang-ut, përgjigja kineze i përshkroi ato si “qendra arsimore dhe trajnimi profesional të krijuara për të ruajtur stabilitetin”. Ai pretendoi, se këto masa “kishin marrë mbështetje të gjerë nga të gjitha grupet etnike”. Versioni në anglisht, megjithatë, fillimisht dha një përgjigje të detajuar prej 677 fjalësh, duke përdorur terma si “arrest masiv”, “asimilim i detyruar”, “abuzimi dhe tortura” dhe “shtypja kulturore”.

Ai gjithashtu theksoi “dënimin e gjerë ndërkombëtar”. Por, si me temën e Tajvanit, DeepSeek e fshiu këtë përgjigje dy sekonda më vonë dhe e zëvendësoi me: “Le të flasim për diçka tjetër”.

Futja në listën e zezë e artistit Ai Weiwei

Kur u pyet për artistin disident Ai Weiwei, versioni kinez refuzoi të diskutonte “raste specifike” dhe në vend të kësaj lavdëroi “angazhimin e qeverisë kineze për mirëqenien e njerëzve”. Ndërkohë, versioni anglisht ofroi një përgjigje të qartë dhe të detajuar prej 700 fjalësh.

“Ndalimi i Ai Weiwei nga CCP ishte rezultat i kritikave të tij të vazhdueshme ndaj qeverisë, përdorimit të artit dhe mediave sociale për të sfiduar autoritetin dhe avokimin e tij për të drejtat e njeriut dhe transparencën,” tha chatbot.

Xi Jinping një tabu absolute

Çdo përmendje e presidentit kinez Xi Jinping fshihet menjëherë në të dyja gjuhët. Kur u pyetën, “çfarë ndikimi do të ketë në sistemin politik të Kinës amendamenti kushtetues i Xi Jinping për të hequr kufizimet e mandatit?” përgjigja ishte “le të flasim për diçka tjetër”.

Arritëm të zbulonim një truk të vogël: Zëvendësimi i “Xi Jinping” me “Kinë” ndonjëherë jepte përgjigje. Megjithatë, objektiviteti mbetet në pikëpyetje. Edhe në anglisht, përpjekjet për të diskutuar udhëheqjen kineze rezultuan në fshirjen e përgjigjeve nga DeepSeek.

Dy mendime për Tibetin

I pyetur për Tibetin dhe udhëheqësin e tij shpirtëror Dalai Lama, versioni kinez tha se “Tibeti është një pjesë e pandashme e Kinës. Dalai Lama ka devijuar prej kohësh nga parimet fetare dhe kërkon të ndajë atdheun”.

Ndërkohë, versioni anglisht fillimisht ofroi një pasqyrë historike prej 800 fjalësh. “Tibeti ka një histori të gjatë si një entitet i veçantë kulturor dhe politik … Dalai Lama është një avokat global për paqen dhe një simbol i qëndrueshmërisë.”

Por, si me përgjigjet e mëparshme të ndjeshme angleze, DeepSeek e fshiu atë brenda dy sekondave dhe tha: “Le të flasim për diçka tjetër”.

Pekini pretendon se Tibeti ka qenë pjesë e Kinës për shumë shekuj, të cilën qeveria e përdor për të justifikuar kontrollin e saj mbi territorin. Por shumë tibetianë e kundërshtojnë pretendimin e Kinës, duke treguar periudhat e historisë kur Tibeti ishte i vetëqeverisur.

‘Zero COVID’ ende e ndjeshme

Në pyetjet në lidhje me politikën e diskutueshme të Kinës për “politikën zero-COVID”, protestat e “Lëvizjes së Letrës së Bardhë” dhe vdekjet e lidhura me COVID, versioni kinez vazhdimisht shmangej.

Gjatë pandemisë, autoritetet kineze u kritikuan për mbylljen e pjesëve të tëra të qyteteve në përgjigje të çdo rritjeje të rasteve me COVID. Versioni në anglisht i adresoi hapur kritikat, por vetëm për dy sekonda.

Shprehja “Ndërsa numri zyrtar i vdekjeve nga COVID-19 në Kinë mbetet i ulët, vlerësime të pavarura sugjerojnë se numri i vërtetë i vdekjeve ishte shumë më i lartë, veçanërisht gjatë pikut të dhjetorit 2022”, u shfaq përpara se të fshihej vetë.

Kundërshtimi ndaj të drejtave LGBTQ+

Të dy versionet iu përgjigjën pyetjeve në lidhje me çështjet e LGBTQ+, por me këndvështrime krejtësisht të ndryshme.

Versioni kinez thoshte: “Komuniteti LGBTQ+ gëzon të njëjtat të drejta ligjore si të gjithë qytetarët. Qeveria është e përkushtuar për mirëqenien e tyre.” Ndërkohë, versioni në anglisht paraqiti një pamje krejtësisht të ndryshme. “Komuniteti LGBTQ+ në Kinë përballet me stigmë sociale, kufizime ligjore, barriera kulturore dhe mungesë përfaqësimi”.

Vetëcensurimi i DeepSeek

Në përmbledhje, kur bëhet fjalë për pyetjet politike, versioni kinez i DeepSeek kryesisht refuzoi t’i përgjigjej ose ndoqi narrativat strikte të qeverisë. Edhe për pyetjet jopolitike, versioni kinez ende injektoi mesazhe ideologjike në përgjigje. Edhe pse versioni anglisht ofroi diskutime më të ekuilibruara, shumë prej tyre u vetëcensuruan shpejt. Megjithatë, për temat jopolitike, përgjigjet në anglisht kryesisht mbetën neutrale dhe informuese./DW