Boom , kompania amerikane që ka ndërtuar atë që premton të jetë avioni më i shpejtë në botë, theu barrierën e shpejtësisë së zërit për herë të parë me një fluturim provë në Mojave, Kaliforni.

Me fluturimin supersonik të avionit demonstrues XB-1 është hera e parë që një avion i zhvilluar në mënyrë të pavarur ka thyer barrierën e zërit.

XB-1, i cili ka përfunduar 12 fluturime provë të suksesshme që kur u ngrit për herë të parë në ajër në mars 2024, është pararendës i zhvillimit të avionit komercial supersonik të Boom, të quajtur “Overture”.

Kur XB-1 u ngrit nga Porti Ajror dhe Hapësinor Mojave në fluturimin e tij të fundit, ishte në të njëjtën hapësirë ajrore historike ku piloti legjendar Chuck Yeager theu barrierën e zërit për herë të parë në 1947.

Avioni, i drejtuar nga shefi i piloti testues i Boom, Tristan “Geppetto” Brandenburg, arriti në në shpejtësinë 1.122 Mach (652 nyje shpejtësia e vërtetë ajrore ose 750 milje në orë) – rreth 10% më shpejt se shpejtësia e zërit – rreth 12 minuta, në fluturimin testues në afro 35,000 këmbë.

Shpejtësia më e madhe që XB-1 kishte arritur përpara fluturimit të 28 janarit ishte 0.95 Mach, pak më poshtë pragut supersonik prej 1 Mach, të cilin e arriti gjatë fluturimit të fundit provë më 10 janar.

Një transmetim i drejtpërdrejtë dokumentoi momentin historik për avionin e parë civil supersonik të ndërtuar në Amerikë dhe avionin e parë supersonik të zhvilluar në mënyrë të pavarur në botë.

Në dhomën e kontrollit, 25 inxhinierë shqyrtuan të dhënat e drejtpërdrejta gjatë misionit.
Avioni i shumëpritur tashmë ka 130 porosi dhe para-porosi nga American Airlines, United Airlines dhe Japan Airlines.

Dekada pritje
Kanë kaluar pothuajse 55 vjet që kur prototipi 002 i Concorde fluturoi për herë të parë në 1 Mach më 25 mars 1970 dhe më shumë se 21 vjet që kur udhëtimi komercial supersonik përfundoi me fluturimin e fundit të aeroplanit anglo-francez në nëntor 2003.
Ka pasur disa sfidues në hapësirën supersonike, ndërsa Concordet e mbetura mbledhin pluhur në muzetë në MB, SHBA dhe Francë, por deri më tani askush nuk ia ka dalë.

Ambiciet e Boom Supersonic mbeten të larta. CEO Blake Scholl i tha CNN vitin e kaluar se ai pret që avionët supersonikë të zëvendësojnë avionët konvencionalë gjatë jetës sonë.
“Unë besoj shumë në rikthimin e udhëtimit ajror supersonik dhe në fund të fundit për t’ia sjellë atë çdo pasagjeri në çdo rrugë. Dhe kjo nuk është diçka që ndodh brenda natës, “tha ai në mars 2024.
Plani i Boom është që Overture të jetë në funksion para fundit të dekadës, duke transportuar 64 deri në 80 pasagjerë me 1.7 Mach, rreth dyfishi i shpejtësisë së avionëve të sotëm nënsonikë.

‘Kudo në botë në katër orë për 100 dollarë’
Kur CNN Travel foli me Scholl në maj 2021, ai na tha se ëndrra e tij ishte që njerëzit një ditë të mund të “fluturojnë kudo në botë në katër orë për 100 dollarë “. Në vitin 2024, ai konfirmoi se ishte ende “ylli i tij polar”.
Plani i kompanisë është që Overture të operojë një ditë në më shumë se 600 linja në mbarë botën.
“Një aeroplan më i shpejtë është shumë më efikas për njerëzit dhe është shumë më efikas për kapitalin. Ju mund të bëni më shumë fluturime, me të njëjtin aeroplan dhe ekuipazh, “tha Scholl.
“Ne mund të reduktojmë ndjeshëm të gjithë koston dhe ndikimin që shkon tek aeroplanët duke i bërë ata më të shpejtë. nëse kemi aeroplanë më të shpejtë, nuk na duhen aq shumë.”
Avioni testues XB-1 është përdorur për të provuar teknologjitë e reja të zhvilluara nga Boom Supersonic.

Ashtu si Concorde, XB-1 dhe Overture kanë të dy një hundë të gjatë dhe një kënd të lartë për ngritje dhe ulje, gjë që u ndërpret pilotëve pamjen pistës.
Ndërsa Concorde e trajtoi këtë duke patur një hundë të lëvizshme të varur, sistemi i vizionit të realitetit të shtuar të Boom mundëson shikueshmëri të shkëlqyer të pistës për pilotët pa atë peshë dhe kompleksitet shtesë.

“Ardhja e inxhinierisë dixhitale është një mundësi e madhe pse fluturimi supersonik do të rikthehet”, tha Scholl për CNN. “Aerodinamika, materialet, shtytja: Këto janë tre fushat e mëdha ku ne kemi bërë përparim të madh kundrejt Concorde.”

E ardhmja e aviacionit
Në vitet 1960, Concorde u zhvillua në tunele me erë, që nënkuptonte ndërtimin e modeleve të kushtueshme fizike, kryerjen e testeve dhe më pas përsëritjen.
“Thjesht nuk mund të testosh shumë dizajne, kur çdo përsëritje kushton miliona dhe zgjat muaj”, shpjegon Scholl. Por Boom ka perfeksionuar dizajnin efikas dhe aerodinamik të avionit të tij duke përdorur dinamikën e lëngjeve llogaritëse, e cila “është në thelb një tunel dixhital me erë. Ne mund të kryejmë ekuivalentin e qindra testeve të tunelit të erës gjatë natës në simulim për një pjesë të kostos së një testi të vërtetë të tunelit të erës.”
XB-1 është bërë pothuajse tërësisht nga kompozime të fibrave të karbonit, të zgjedhura për të qenë të forta dhe të lehta.

Overture është projektuar për t’u përdorur nga motorë reaktivë konvencionalë deri në 100% me karburant të qëndrueshëm të aviacionit (SAF).
Scholl i tha CNN vitin e kaluar se ai ishte shumë i vetëdijshëm për problemet e karburantit të qëndrueshëm.
“Nuk ka mjaftueshëm, dhe kushton shumë, por është duke u shkallëzuar,” tha ai. Por ai llogariti se një ditë do të përdoret për të gjitha udhëtimet ajrore në distanca të gjata. Është “e ardhmja e aviacionit”, deklaroi ai.
Ndërtimi përfundoi vitin e kaluar në Superfactory Overture Boom në Greensboro, Karolina e Veriut. Është projektuar për të prodhuar 66 avionë Overture në vit. /Përgatiti në shqip – Zoom.al