“Korona na vodhi plotësisht jetën”, thotë Lena e zemëruar, “nuk mund t’i shihnim më miqtë tanë, të gjithë po rrinin vetëm me telefona në duar. Në vend që të luante volejboll në klub si më parë, i mbeti “konsumimi i pafund i serialeve televizive”, thotë ajo dhe shton: “Pati mësime digjitale, por ishte shumë stresues. Shkolla nuk është vetëm të studiosh. Askush nuk kujdesej për ne! Ne ishim plotësisht të humbur!” Ndërkohë, ajo fazë e vështirë e pandemisë ka përfunduar. Por disa nga brezi i sajqë atëherë janë bërë “pak të çuditshëm ose të vështirë për komunikim”, thotë ajo.

Izolimi, vetmia dhe pafuqia

Shumica e të rinjve përjetuan bllokime e izolime të ngjashme si Lena. Kjo konfirmohet edhe nga studimet afatgjata. Shumë të rinj u ankuan se shqetësimet e tyre nuk u morën parasysh: “Nuk u pamë, nuk u dëgjuam. Interesat, të drejtat dhe nevojat tona trajtoheshin si dytësore kur merrnim vendime të vështira”, përmbledh reagimet e të rinjve, Sabine Andresen, presidente e Aleancës për Mbrojtjen e Fëmijëve.

“Kjo ka të bëjë me ndjenjën e vetmisë, të pafuqisë, ka të bëjë me përjetime të papritura, me daljen plotësisht nga jeta e përditshme normale. Nuk e di fare se çfarë po ndodh dhe si do të duket e ardhmja ime. Ndërsa planifikimi i të ardhmes është jashtëzakonisht i rëndësishëm edhe për të rinjtë”, thekson Andersen.

Ankthi, depresioni dhe vështirësitë njohëse

Darina Falbová kreu një studim midis adoleshentëve sllovakë mbi simptomat më të zakonshme afatgjata të izolimit. Mbyllja e shkollave, kufizimet e kontaktit dhe izolimet kanë kontribuar ndjeshëm në rritjen e problemeve të shëndetit mendor tek të rinjtë, tha një profesor asistent në Departamentin e Antropologjisë në Universitetin Comenius në Bratislavë.

Ndër “simptomat më të zakonshme afatgjata” janë humbja e kujtesës, problemet e përqendrimit, vështirësia në zgjidhjen e problemeve dhe gjetjen e fjalëve të duhura. Të gjitha këto simptoma janë dukshëm më të zakonshme tek femrat, thekson eksperti. “Simptomat fizike, si ulja e aftësisë fizike dhe dhimbja e kokës, janë gjithashtu të zakonshme”, tha Darina Falbová për DW.

Studime të tjera tregojnë se shumë të rinj ende vuajnë nga çrregullimet e të ngrënit, ankthi dhe depresioni pesë vjet pas mbylljes.

Ndryshimet e stilit të jetesës që lidhen me mbylljen – më shumë kohë para ekranit, më pak aktivitet fizik dhe probleme me gjumin – gjithashtu ndikojnë negativisht në shëndetin mendor dhe fizik. Gratë kanë raportuar gjithashtu edhe për parregullsi të ciklit menstrual, të cilat mund të lidhen me stresin dhe ndryshimet hormonale pas COVID-19, shton Falbová.

Një barrë shtesë për ata që tashmë janë prekur nga stresi

Problemet e shëndetit mendor tashmë janë të përhapura në këtë grupmoshë. Presioni në shkollë, mediat sociale, frika nga ndryshimet klimatike dhe pasiguria ekonomike kanë çuar në rritjen e shkallës së depresionit dhe ankthit tek të rinjtë. Megjithatë, pandemia ka përkeqësuar më tej çrregullimet ekzistuese dhe ka sjellë simptoma të reja. Studimet kanë treguar se ankthi, depresioni dhe vështirësitë e tjera tek të rinjtë janë rritur ndjeshëm, thekson antropologu sllovak.

Gjatë dhe pas pandemisë, shqetësimet dhe problemet e të rinjve shpesh nuk u morën aq seriozisht. Vëmendja ka qenë më pak e përqendruar tek të rinjtë, ndërsa efektet në shëndetin e tyre mendor, edukimin dhe zhvillimin afatgjatë janë lënë pas dore, thekson Falbová, autori kryesor i studimit.

Çfarë mësimesh mund të nxjerrim për pandeminë e ardhshme?

Vlerësimi shkencor, social dhe politik i masave pandemike nuk është ende plotësisht i plotë. Por nga këndvështrimi i sotëm, disa masa bllokimi ishin të tepërta. “Pandemia e COVID-19 na ka treguar se, ndërsa mbrojtja e shëndetit publik është thelbësore, pasojat afatgjata për brezin e ri shpesh janë anashkaluar. Një nga mësimet më të rëndësishme është se shëndeti mendor duhet të jetë po aq i rëndësishëm sa shëndeti fizik”, thekson Falbová.

Nëse ndodh një pandemi e re, shoqëria dhe politikanët do të duhej të kishin një qasje më të ekuilibruar dhe më mirë të menduar ndaj fëmijëve dhe të rinjve, thotë Falbová. “Në krizat e ardhshme shëndetësore, politikëbërësit duhet të gjejnë mënyra për të mundësuar kontakte të sigurta sociale – qoftë përmes aktiviteteve në natyrë, grupeve të vetëndihmës ose programeve të komunitetit të dizajnuara me kujdes”./DW