Në fund të vitit 2007 dhe në fillim të vitit 2008, kur të gjithë dështuan ose u shpëtuan, asnjë nga sa më sipër nuk ishte sistematikisht i rëndësishëm. Dhe pak vëzhgues do të kishin parashikuar krizën e tmerrshme që do të godiste brenda vitit, duke rrëzuar gjigandët e nderuar të Wall Street nga Lehman Brothers në Royal Bank of Scotland, atëherë banka më e madhe në botë.

Pesëmbëdhjetë vjet më vonë, pas një jave në të cilën katër banka -Silicon Valley Bank, Signature dhe First Republic në SHBA, dhe Credit Suisse në Evropë – u zvogëluan dhe u mbështetën në një mënyrë ose në një tjetër, nuk është çudi që investitorët po pyesin nëse ne po përballemi me probleme të stilit të vitit 2007 që së shpejti mund të shndërrohen në një tjetër fatkeqësi të plotë të stilit të 2008-ës.

Ka arsye mjaftueshëm për të shpresuar që jo.

Shkaqet kryesore të krizës së vitit 2008 – një tepricë e hipotekave subprime me cilësi të dobët që ishin shpërndarë në mbarë botën nëpërmjet derivateve në bilancet e bankave me kapital të dobët – nuk gjejnë vend në vitin 2023. Cilësia e kredisë mbetet e mirë. Dhe kapitali bankar është dy deri në tre herë më i fortë se sa ishte një dekadë e gjysmë më parë.

Sigurime të tilla janë ndjerë boshe edhe pse përballë panikut të tregut që ka prekur aksionet e bankave. Bankat europiane janë ulur me një mesatare prej 19 për qind në dy javë; bankat amerikane me 17 për qind. Të mërkurën, aksionet e Credit Suisse ranë me 30 për qind brenda ditës, duke u rikuperuar vetëm pas ndërhyrjes së bankës qendrore.

Tregjet nuk ishin aq të qetë në fund të javës, por disi të stabilizuar. Kjo erdhi pasi te CS u ndërhy me një likuiditetit prej 54 miliardë dollarësh nga Banka Kombëtare Zvicerane, ndërkohë që rreziku i falimentimit të bankave amerikane u kompensua nga garancitë e depozitave, lehtësitë e reja të likuiditetit të Rezervës Federale dhe një goditje në Wall Street.

Sigurisht që ndërhyrje të tilla nuk supozohej të ishin të nevojshme pas dramës së vitit 2008. Paketa e gjerë e reformave rregullatore pas krizës ishte krijuar për të siguruar që nuk mund të kishte përsëritje të kolapsit të dominosë së bankave në të dy anët e Atlantikut. U krijuan nivele të reja minimale të kapitalit të vet, u prezantuan testet rregullatore të stresit dhe u ashpërsuan raportet e likuiditetit, duke diktuar që më shumë fonde të gatshme duhet të jenë në dispozicion për të përmbushur kërkesat për tërheqje të klientëve.

Problemet e kësaj jave në SHBA u shkaktuan në mënyrë eksplicite nga një dështim për të zbatuar këto rregulla për çdo gjë tjetër përveç tetë bankave më të mëdha. SVB u gjunjëzua nga një kombinim i menaxhimit të dobët të rrezikut të normës së interesit dhe mbikëqyrjes së dobët rregullatore, duke e lënë atë të pambrojtur ndaj tërheqjeve të depozitave.

Një fenomen i ngjashëm goditi Signature, një bankë e fokusuar në kripto, disa orë më vonë. First Republic, një tjetër bankë rajonale, u bë objektiv i veçantë pasi investitorët në panik kuptuan se nuk do të përfitonte nga mjeti i posaçëm i financimit të Rezervës Federale, kjo nisur nga dështimi i SVB, sepse i mungonte kolaterali i nevojshëm për të shfrytëzuar skemën.

Ndërsa investitorët kërkuan viktima në Europë, vëmendja u kthye tek Credit Suisse, e parë prej kohësh si banka e madhe më e dobët në rajon. Ajo ka pak ose aspak bazë të përbashkët me SVB – mbikëqyrja e saj rregullatore është e fortë, rreziku i normës së interesit është i mbrojtur. Por ka qenë e prirur ndaj aksidenteve dhe e ngadaltë në ristrukturim. Një dekadë ose më shumë me menaxhim të keq dhe skandale e kanë dëmtuar rëndë reputacionin e grupit – një gjë veçanërisht e keqe kur pjesa më e madhe e modelit të biznesit mbështetet në bindjen e miliarderëve që t’ju besojnë pasurinë e tyre. Në të njëjtën kohë, aksionerët e vjetër kanë braktisur bankën për ta zëvendësuar me të reja të padobishme.

Ka edhe më pak arsye themelore për të mos besuar më gjerësisht qëndrueshmërinë e bankave europiane. Humbjet e kredisë janë të ulëta, nivelet e kapitalit janë të forta dhe ato kanë ardhur përmes testeve të stresit.

Por ky vlerësim bullish (Bullish është një term i përdorur për të përshkruar se si një tregtar ndihet për drejtimin e një tregu të caktuar financiar ose drejtimin aktual ku një treg mund të jetë duke lëvizur tashmë. Nëse një tregtar ka një paragjykim të fortë ndaj një tregu ose instrumenti financiar specifik, ata besojnë se çmimi do të rritet) është superuar nga nervat e atyre që mendojnë se çmimet do të bien dhe njëfarë logjike. Përpjekjet e bankës qendrore për të zbutur inflacionin do të prodhojnë presione recesionare, duke i shtyrë humbjet e bankave nga kreditë më të larta dhe potencialisht duke zhytur në rezervat e kapitalit. Në të njëjtën kohë, dëme të papritura mund të shkaktohen në pjesë më pak të rregulluara, por po aq të rëndësishme, të sistemit financiar që janë mësuar me norma shumë të ulëta interesi, duke përfshirë ndoshta pensionet, kapitalin privat dhe fondet mbrojtëse. Kriza e gjirit në tregun e pensioneve në Mbretërinë e Bashkuar vjeshtën e kaluar ishte një shenjë paralajmëruese e rreziqeve të tilla.

Edhe nëse shanset për një tjetër krizë financiare të plotë janë të ulëta, aftësia jonë për t’u marrë me të mund të jetë më e vogël. Në vitin 2008, politikëbërësit ishin në gjendje të ulnin normat e interesit, të nisnin lehtësimin sasior dhe të vërshonin bankat me kapital shpëtimi dhe likuiditet. Me bilancet e qeverisë sot shumë më të shtrira dhe normat e interesit që duhet të rriten për të luftuar inflacionin, armatimi në dispozicion të tyre është zvogëluar në mënyrë të rrezikshme./FinancialTimes

*Patrick Jenkins është zëvendësredaktor i Financial Times. Para emërimit të tij, Patrick shërbeu si redaktor financiar për më shumë se pesë vjet, duke formuar mbulimin e përgjithshëm financiar të FT dhe duke menaxhuar disa ekipe, duke përfshirë bankat, tregjet dhe Lex*