Day ArchiveArrestimi i shefit të Telegramit, reagon Macron: Nuk ishte vendim politik!

Presidenti i Francës, Emmanuel Macron, tha se arrestimi i Pavel Durov, themeluesit dhe udhëheqësit të aplikacionit të mesazheve Telegram, nuk ishte politik. “Arrestimi i presidentit të Telegramit në tokën franceze u krye si pjesë e një hetimi gjyqësor”, shkroi Macron në X.

“Tani kjo çështje është në duart e gjykatësve” , shtoi ai. Durov u ndalua në aeroportin Bourget, në periferi të Parisit, më 24 gusht, dhe ende po merret në pyetje.

Telegrami publikoi një deklaratë ku tha se Durovi “nuk ka asgjë për të fshehur”, duke shtuar se kjo platformë “po pret për zgjidhjen e shpejt të kësaj situate”.

Mediat franceze kanë raportuar se OFMIN, një zyrë franceze që merret me parandalimin e dhunës ndaj të miturve, kishte lëshuar një fletarrestim për Durovin për shkelje të dyshuara, përfshirë mashtrim, kontrabandë me drogë, bullizëm në hapësirën kibernetike, krim të organizuar dhe promovim të terrorizmit.

“Në qendër të kësaj çështjeje është mungesa e moderimit [të përmbajtjes] dhe bashkëpunimi i platformës, veçmas për luftimin kundër pedofilisë”, shkroi në një postim në LinkedIn kreu i OFMIN, Jean-Michel Bernigaud.

Telegrami, me bazë në Dubai, ka më shumë se 900 milionë përdorues në mbarë botën. Gjatë një interviste në prill, Durov u zotua se Telegrami synon të jetë “një platformë neutrale” dhe jo “lojtar në gjeopolitikë”.

Kritikët në Ukrainë, megjithatë thanë se kjo platformë shpërndan dezinformata dhe lehtëson veprimtari ilegale. Disa e kanë akuzuar Telegramin se ka lidhje me shtetin rus dhe e ndihmon në luftën kundër Ukrainës./REL

A ka shkuar demokracia me pushime?

Demokracia liberale është sërish nën kërcënim. Në shumë mënyra, ne kemi parë sfida të tilla më parë dhe demokracia përfundimisht ka dalë fitimtare. A garantohet një besim i ngjashëm këtë herë?

Kërcënimet antidemokratike sigurisht që nuk do të thonë fundi i sistemit. Por, në vend që të kapen pas besimit optimist në triumfin e pashmangshëm global të demokracisë, mbrojtësit e saj tani duhet të përvetësojnë një mentalitet realist të bazuar në prova empirike – veçanërisht kur të dhënat sfidojnë supozimet e vjetra dhe ngrenë pyetje të pakëndshme.

Realizmi kërkon që ne të refuzojmë parashikimet e fundit të botës për vdekjen e afërt të qeverisë përfaqësuese. Por do të thotë gjithashtu braktisje e besimit teleologjik se demokracia liberale do të triumfojë në mënyrë të pashmangshme kudo. Ne mund të pranojmë përparimet mbresëlënëse që kanë bërë vendet jodemokratike, pa humbur nga sytë dëshmitë dërrmuese se demokracitë ende ofrojnë një cilësi mesatare shumë më të lartë të jetës sesa autokracitë.

Bota e sotme ofron ende mundësi të bollshme për përparim në rritje drejt një përfshirjeje dhe llogaridhënieje më të madhe demokratike dhe një cilësie më të lartë të jetës. Por meqenëse vendet në të gjitha nivelet e zhvillimit ekonomik përballen me grupin e tyre të sfidave të mëdha dhe afatgjata, politikat duhet të përshtaten me dinamikat e tyre specifike të qeverisjes. Nuk ka asnjë zgjidhje të shpejtë ose të vetme për të gjithë.

Drejt një epoke iliberalizmi?

Dëshmitë e një “recesioni demokratik” global janë shtuar që kur u identifikua për herë të parë gati një dekadë më parë. Institutet kërkimore si Freedom House dhe V-Dem, dhe botime kryesore si The Economist, kanë zbuluar se demokracia liberale vazhdon të humbasë terren ndaj autokracisë dhe joliberalizmit. Regjime të tilla – të cilat përfshijnë Kinën, Hungarinë, Rusinë, Arabinë Saudite, Turqinë dhe shumë të tjerë – kanë gjithnjë e më shumë vetëbesim dhe promovojnë modelet e tyre ekonomike dhe politike si më të favorshme për stabilitet dhe prosperitet sesa ato të vendeve demokratike.

Kjo paraqet një sfidë në rritje për mbrojtësit e vlerave liberale. Për pjesën më të madhe të gjysmëshekullit të fundit, kishte pak debat se cili sistem prodhoi rezultate më të mira: përgjithësisht pritej që autokracitë t’i vinin pas demokracive në pothuajse të gjithë treguesit e zhvillimit. Megjithatë, ky grup vendesh ka arritur të zvogëlojë hendekun në vitet e fundit, edhe pse shumica mbeten ende në terma absolutë të të mirave publike që ofrojnë. Nga 145 vendet e përfshira në Indeksin e Qeverisjes së Berggruen 2024 (BGI), gati gjysma kishin një cilësi në rritje të jetës dhe në rënie të llogaridhënies demokratike midis 2000 dhe 2021.

Ky zbulim paraqet një sfidë ideologjike dhe politike ndaj mençurisë konvencionale. A mundet ngritja e një alternative potencialisht të suksesshme të rrëzojë nga froni liberalizmin si njeriun e fundit të historisë? Çfarë nënkupton suksesi i perceptuar i autokracisë për debatin shkencor rreth rolit të demokracisë në nxitjen e stabilitetit, prosperitetit dhe qëndrueshmërisë? Duke përdorur BGI, ne zbulojmë se ndërsa rrugët ndryshojnë në varësi të karakteristikave të vendeve të diskutuara, të gjithë mund të gjejnë ende një mënyrë për të “lundruar kundër erës” drejt demokracisë, siç tha ekonomisti Albert Hirschman. Progresi mbetet i mundshëm, por do të kërkojë një model zig-zag në rritje dhe nuk është aspak i sigurt.

Duke përdorur tre masa për performancën e qeverisjes – llogaridhënien demokratike, kapacitetin shtetëror dhe sigurimin e të mirave publike – BGI identifikon katër grupe të vendeve me modele të dallueshme të performancës dhe karakteristika të përbashkëta për sa i përket ekonomisë, demografisë dhe stabilitetit politik. Në mënyrë kritike, çdo grup përballet me sfida të ndryshme kur bëhet fjalë për rolin e demokracisë dhe cilësisë së jetës.

Së pari, ka 36 shtete të suksesshme demokratike në botë sot, një grup që përfshin Australinë, shumicën e vendeve të Bashkimit Evropian, Japoninë, Korenë e Jugut dhe Shtetet e Bashkuara. Anëtarët e këtij grupi kanë performancën më të fortë në të tre dimensionet e qeverisjes. Por ndërsa të gjitha kanë ekonomi shumë të globalizuara dhe GDP të lartë për frymë, ato ndryshojnë gjithnjë e më shumë për sa i përket stabilitetit politik dhe social. Estonia, për shembull, ka vazhduar të performojë mirë në këto dimensione, ndërsa SHBA vitet e fundit jo. Ne besojmë se e ardhmja e demokracisë në këtë grup varet nga mënyra se si qeveritë menaxhojnë ekonominë globale dhe nëse ato ndërtojnë kapacitetin e shtetit vendas të nevojshëm për të arritur kohezionin social dhe ofrimin e duhur të të mirave publike në një mjedis ndërkombëtar konkurrues.

Megjithëse ky grup është relativisht i suksesshëm në të gjitha masat, dekada pas krizës globale financiare të vitit 2008 tregon se masat shtrënguese të zgjatura dhe vetëkënaqësia e elitës mund të jenë të rrezikshme për demokracinë, edhe në vendet ku duket e sigurt. SHBA duket të jetë një rast i tillë. Rezultati i saj i përgjegjshmërisë demokratike ishte mesatarisht 96 mbresëlënëse midis 2010 dhe 2015 (ndër më të mirat në botë), por më pas ra në mënyrë të shpejtë, duke arritur në 84 deri në vitin 2020. Kapaciteti i shtetit të SHBA gjithashtu u atrofizua, duke rënë nga 79 në 2011 në 64 në 2020.

Nuk është rastësi që këto ndryshime ndodhën gjatë presidencës së Donald Trump, e cila u shënua nga trazira për sistemin zgjedhor dhe shtetin administrativ. Marrja e bazës dhe burimeve organizative të Partisë Republikane nga Trump tregon se edhe demokracitë në dukje më të konsoliduara janë të ndjeshme ndaj forcave joliberale dhe erozionit të shpejtë institucional. Edhe pse disa metrikë sugjerojnë se SHBA-ja mund të jetë rimëkëmbur vitet e fundit, zgjedhjet e 2024-ës mund ta ndryshojnë lehtësisht trendin.

Donald Trump

Grupi i dytë përfshin 33 shtete të suksesshme autokratike dhe joliberale, si Rusia, Kina, Emiratet e Bashkuara Arabe dhe Turqia. Këto vende kanë rezultate më të ulëta në llogaridhënien demokratike dhe përgjithësisht vlerësime mesatare ose nën mesatare të kapaciteteve shtetërore, por ato arrijnë të japin një rezultat mesatar ose mbi mesatar të cilësisë së jetës. Pavarësisht këtij suksesi relativ, këto vende përballen me sfida të shumta, duke përfshirë nivelet e larta të ikjes së trurit, pabarazitë ekonomike dhe sociale, ankesat e rëndësishme të brendshme dhe shpesh konfliktet e brendshme të shtypura.

Këto vende po përpiqen të ofrojnë prova për atë që ne etiketojmë “teza e mjaftueshmërisë autokratike”, e cila thotë se kapaciteti i shtetit është i mjaftueshëm për të siguruar një cilësi më të lartë të jetës, edhe në mungesë të llogaridhënies së fortë demokratike. Shembulli më i spikatur i një vendi në këtë rrugë është Kina. Midis 2000 dhe 2021, cilësia e demokracisë së saj ra nga një pikë tashmë e ulët prej 27 në 20. Megjithatë, gjatë të njëjtit hark kohor, kapaciteti i shtetit u rrit katër pikë, nga 38 në 42. Më e rëndësishmja, ofrimi i të mirave publike u rrit në mënyrë dramatike, nga 60 deri në 75. Kjo aftësi për të rritur të mirat publike në mungesë të demokracisë përbën kërcënimin më të rëndësishëm ideologjik për modelin liberal. Por mbetet për t’u parë nëse trendi do të vazhdojë ndërsa Kina i afrohet niveleve të cilësisë së jetës të krahasueshme me ato të demokracive të pasura.

Ngatërresë në mes

Grupi i tretë përmban gjendje joefektive. Pavarësisht niveleve afërsisht mesatare të përgjegjshmërisë demokratike dhe kapacitetit shtetëror, këto 37 vende – duke përfshirë Perunë, Tunizinë, Afrikën e Jugut, Indonezinë, Filipinet dhe Bolivinë – luftojnë për të ofruar një cilësi jete në nivele proporcionale me përgjegjshmërinë e tyre demokratike dhe kapacitetin shtetëror. Si grup, ata janë mesatarë në pothuajse çdo tregues ekonomik, demografik dhe sociopolitik. Demokracia nuk po shoqërohet me përmirësime në dy dimensionet e tjera. Nëse kjo shkëputje vazhdon, mund të çojë në një humbje të legjitimitetit dhe një rrëshqitje drejt autoritarizmit.

Këto shtete mund të përfaqësojnë dështimin e “tezës së mjaftueshmërisë demokratike”, e cila supozon se vetëm demokracia është e mjaftueshme për një cilësi më të lartë të jetës në periudhën afatmesme dhe afatgjatë. Për shembull, demokracia tuniziane pati një rritje të jashtëzakonshme midis 2010 dhe 2021, me rezultatin e saj të përgjegjshmërisë demokratike që u rrit nga 31 në 79 dhe rezultati i saj për kapacitetin shtetëror u rrit nga 34 në 55. E megjithatë ajo nuk arriti ta përkthejë rilindjen e saj demokratike në një jetë më të mirë për qytetarët e saj: sigurimi i të mirave publike u rrit me vetëm katër pikë, nga 73 në 77.

Grupi i fundit përfshin 39 shtete në vështirësi, si Kamboxhia, Egjipti, Guatemala, Nigeria dhe Venezuela. Këto vende në përgjithësi shfaqin performancë të dobët të qeverisjes në të tre dimensionet, dhe ato priren të regjistrojnë një GDP më të ulët për frymë, një gjasë më të lartë për konflikt të armatosur dhe stabilitet më të ulët politik. Shumë prej tyre janë bllokuar në një rreth vicioz konflikti të brendshëm dhe qeverisje të dobët për dekada.

Ashtu si shtetet joefektive, ato janë të cenueshme ndaj narrativës autokratike se kapaciteti shtetëror është çelësi i zhvillimit. Prandaj, ato përfaqësojnë një front kyç në betejën ideologjike midis demokracisë dhe autokracisë. Konsideroni Kamboxhian, e cila ka pësuar një rënie të konsiderueshme demokratike, duke rënë nga 48 në 2000 në 32 në 2021, edhe pse kapaciteti shtetëror qëndroi afërsisht konstant (24 kundrejt 22). Gjatë të njëjtës periudhë, ofrimi i tij për të mira publike u përmirësua nga 29 në 51. Këto rezultate mund t’u tregojnë të tjerëve se cilësia e jetës mund të përmirësohet edhe gjatë periudhave të rënies demokratike.

Shumë pyetje

Këto gjetje ngrenë disa pyetje urgjente. Nëse vendet jodemokratike mund të rrisin cilësinë e jetës, a do të thotë kjo se demokracia është më pak e rëndësishme se sa supozohej më parë? Kjo mund të jetë vërtet kështu, të paktën në afat të mesëm. Në fund të fundit, “modeli i biznesit” i industrisë nxjerrëse të autokracive të suksesshme si shtetet e Gjirit dhe Rusia duket relativisht i qëndrueshëm, ashtu si edhe mbështetja jashtëzakonisht e mbipeshuar e Kinës nga eksportet. Por mundësitë e vendeve të tjera për të adoptuar modelin e biznesit rus ose kinez duken mjaft të kufizuara.

Prapëseprapë, a flet ndikimi në rritje i “autokracive të suksesshme” për një model alternativ që vendos parimet e vjetra të teorisë së modernizimit kundër të ashtuquajturit Konsensusi i Pekinit? Pothuajse me siguri. Rritja shumë e dukshme e jo-demokracive paraqet një sfidë të vërtetë për suksesin e vazhdueshëm të grupit demokratik dhe atraktivitetin e tij për vendet e tjera. Por kjo ka të bëjë pjesërisht me atë se kush ka narrativën fituese dhe pjesërisht për mundësitë unike të disponueshme për secilin vend në ekonominë e sotme të globalizuar.

Së fundi, a ka një mënyrë të qartë për të përmirësuar perspektivat e menjëhershme të vendeve në grupet e tretë dhe të katërt? Ndoshta jo. Shtetet joefektive dhe në vështirësi janë gati të mbeten në modele asinkrone ku demokracia mund të duket e vendosur, vetëm për t’u sfiduar dhe përmbysur. Kapaciteti shtetëror dhe ofrimi i të mirave publike mund të vazhdojnë të zhvillohen krahas këtyre ndryshimeve, por përparimi mund të jetë i ngadaltë dhe pengesat të shpeshta.

Në ekuilibër, tendencat e fundit hedhin dyshime mbi narrativën shpresëdhënëse liberale që dominoi dekadën e parë pas Luftës së Ftohtë. Nuk mund të supozojmë më se vendet në mënyrë të pashmangshme do të konvergojnë drejt demokracisë dhe prosperitetit, siç parashikohet në paradigmën e modernizimit të mbështetur prej kohësh nga Perëndimi.

Drejt një realizimi të ri

Duke pasur parasysh se demokracitë e suksesshme liberale ka të ngjarë të përballen me erëra të rëndësishme në vitet në vijim, nevojitet një qasje më proaktive e politikave për të mbrojtur grupet e cenueshme të popullsisë nga ndikimi negativ i globalizimit ekonomik dhe ndryshimeve teknologjike. Këto janë çështje që shumë demokraci liberale – jo më pak SHBA – i injoruan për një kohë të gjatë. Një neglizhencë e tillë mund të krijojë një rreth vicioz pasi rajonet e ekspozuara ndaj goditjeve negative ekonomike vijnë për të mbështetur partitë populiste.

Ne duhet të njohim gjithashtu kufijtë e zhvillimit demokratik në vendet autokratike, duke pasur parasysh modelet relativisht të qëndrueshme dhe të suksesshme ekonomikisht që disa kanë krijuar. Nënçmimi i progresit real që kanë bërë vendet jodemokratike nuk do të forcojë çështjen e demokracisë. Në vend të kësaj, ne duhet të theksojmë se autokracitë në përgjithësi performojnë më keq me kalimin e kohës dhe se kjo tendencë mund të jetë ende e dëshmuar.

Në të njëjtën kohë, ne nuk duhet ta shohim prapambetjen demokratike si një proces të paepur. Siç e kemi parë në Poloni gjatë vitit të kaluar, regjimet joliberale mund të bien, duke i lënë vendin rinovimit demokratik. Autokracitë shpesh zhvillojnë një stabilitet të rremë, duke i lënë vëzhguesit të tronditur kur rrëzohen papritmas. Kujtoni rënien e papritur të komunizmit evropian. Autoritarët e sotëm vështirë se janë të imunizuar nga ndarja e një fati të ngjashëm.

Së fundi, realizmi i ri kërkon që ne të pranojmë se shumë vende në grupimet e shteteve joefektive dhe në vështirësi kanë përpara një rrugë të gjatë dhe të vështirë. Por megjithëse nuk ka zgjidhje të shpejta, rruga drejt demokracisë dhe një cilësie më të lartë të jetës mbetet e hapur. Vlen të kujtohet se edhe SHBA-ja nuk u bë një demokraci e plotë deri në vitet 1960, me miratimin e Aktit të të Drejtave Civile dhe Aktit për të Drejtat e Votimit; ose që Zvicra, ndër vendet më të pasura dhe më demokratike në botë, ua zgjeroi votën grave vetëm në vitin 1971; ose se Gjermania, Japonia dhe Austria – tani demokraci të pasura dhe të qëndrueshme – ishin monarki autokratike (me kapacitete të forta shtetërore dhe sigurim të arsyeshëm të të mirave publike) pak më shumë se një shekull më parë.

Demokracia liberale e stilit perëndimor nuk është e pashmangshme, sepse historia nuk ka asnjë qëllim apo qëllim – nuk ka “fund”. Ajo që ka është agjencia njerëzore, lufta ideologjike dhe konflikti politik. Për shkak se e ardhmja është gjithmonë e pashkruar, demokracia nuk duhet të ndalojë kurrë së provuari veten.

Burimi: Project Syndicate

Martin Shkreli, masë të çuditshme nga Gjykata. Duhet të dorëzojë albumin e veçantë muzikor që ka

Martin Shkreli, ish i dënuari për mashtrime farmaceutike në SHBA, është përballur me një urdhër të pazakontë ditët e fundit.

Ai u urdhërua të dorëzonte çdo kopje që mund të kishte bërë nga albumi i veçantë i grupit Wu-Tang Clan, “Once Upon a Time in Shaolin”.

Vendimi u dha në padinë në vazhdim midis Shkrelit dhe PleasrDAO, një kolektiv i artit digjital që bleu albumin nga Shkreli në vitin 2021 pasi shqiptari u urdhërua ta falte atë si pjesë e një konfiskimi prej 7.4 milionë dollarësh të lidhur me dënimin e tij për mashtrim në vitin 2017.

Sipas padisë, Shkreli ka shkelur kushtet e marrëveshjes origjinale të blerjes dhe urdhrit të konfiskimit duke bërë dhe mbajtur një kopje digjitale të albumit, duke e luajtur atë gjatë transmetimeve të tij të drejtpërdrejta dhe duke ua dërguar të tjerëve.

Të hënën, më 26 gusht, gjyqtari që mbikëqyrte çështjen pranoi kërkesën e PleasrDAO për një urdhër ndalimi të përkohshëm (ky nuk është një vendim përfundimtar, por një urdhër paraprak në pritje të rezultatit përfundimtar të padisë). Gjykatësi vendosi se Shkreli duhet të ndalohet nga “posedimi, përdorimi, shpërndarja ose shitja e çdo interesi në album, duke përfshirë të dhënat dhe skedarët e tij ose përmbajtjen e albumit, ose në çfarëdo mënyre shkaktimi i dëmeve të mëtejshme ndaj Paditësi respekton albumin.”

Donaldi dhe Romeo, moderatorë të emisionit investigativ?

Ndërsa pritet që për më pak se një javë të nisë shtatori dhe rikthimi i shumë emisioneve televizive, po gëlojnë kudo thashethemet. Fillimisht, e kishte radhën Kiara Tito, e cila u përfol për moderimin e “Shqiptarët për shqiptarët” dhe më pas, për moderimin e “BBVK 3”.

Tanimë, është radha e binjakëve Veshaj që të jenë në qendër të thashethemeve. Media të ndryshme kanë raportuar se moderatorët do të prezantojnë “Fiks Fare”, programin investigativ, i cili trajton me nota sarkazme rastet flagrante që ndodhin në Shqipëri.

Megjithëse nuk ka një reagim, konfirmim apo mohim nga Romeo dhe Donaldi, sërish zërat vijojnë të shtohen. Ne pyetëm Donaldin nëse ka një koment për lajmet që po qarkullojnë, por nuk morëm një përgjigje.

Pra, nuk na mbetet gjë tjetër veçse të presim e të presim…

Sezoni i kaluar i “Fiks Fare” moderohej nga Devis Muka dhe Dorian Ramaliu.

E trishtë! 38-vjeçarja italiane erdhi në Shqipëri por humbi jetën, la pas burrin dhe djalin 1 vjeç

Erdhi për pushime në Shqipëri, por Alessia Vidotto, vdiq si pasojë e një goditjeje në zemër. Ishte vetëm 38 vjeçe.

Mediat italiane shkruajnë se ajo kishte ardhur në Shqipëri për pushime bashkë me bashkëshortin shqiptar dhe djalin e tyre një vjeçar.

Ndërsa ishte me pushime, Alessia filloi të ndihej shumë e lodhur dhe pas disa ditësh pritjeje vendosi të shkojë në urgjencën mjekësore.

Pas vizitës, zbulimi i tmerrshëm, një inflamacion i zemrës (miokardit) Vidotto u shtrua menjëherë në spital, por pavarësisht përpjekjeve të mjekëve, 38-vjeçarja ndërroi jetë në spitalin e Tiranës. Alessia lë partnerin e saj Eroldin dhe një djalë të vogël vetëm 1 vjeç e gjysmë.

Horoskopi javor: Zbulo se çfarë do të ndodhë me shenjën tënde këtë javë

Kjo javë kalon mes ndjesive të përziera të ecjes përpara dhe rikthimit tek e kaluara.

Dashi

Ke mundësi që ta prezantosh sërish veten, Dash! Prapavija e Mërkurit në Luan përfundon gjatë kësaj jave dhe ti mund të ripërcaktosh versionin e ri të vetes. Afërdita do të hyjë në Peshore, për të shenjuar kështu periudhën më romantike të vitit për ty, ndërsa Plutoni në Bricjap të ndihmon të ndryshosh qasjen tënde ndaj qëllimeve që ke vendosur në karrierë.

Demi

Gjatë ditës së mërkurë, kur Mërkuri të hyjë në rendin e vet, do të rilidhesh me inteligjencën tënde emocionale. Afërdita do të hyjë në Peshore të enjten, duke tërhequr drejt teje njerëz dhe situata që e përmirësojnë ndjeshëm cilësinë e mirëqenies tënde. Plutoni në Bricjap të frymëzon të konsiderosh mundësitë e reja që do të shfaqen në jetën tënde, për zgjerimin e horizontit përmes udhëtimit dhe/ose edukimit.

Binjakët

Sqaroje në mënyrë të qartë situatën. Prapavija e Mërkurit përfundon të mërkurën, duke pastruar në mënyrë graduale të gjitha keqkuptimet nga jeta jote. Afërdita hyn në Peshore të enjten dhe do të ndihesh më i/e sigurt për të ndërmarrë rreziqe për dashurinë. Të dielën, kur Plutoni të hyjë sërish në Bricjap do të sfidohesh që të flasësh për çështjet e intimitetit dhe për të mbledhur më shumë besim në romancën tënde.

Gaforrja

Kurse që të shpenzosh, Gaforre! Të mërkurën, prapavija e Mërkurit në Luan përfundon dhe ti do të mund të kuptosh më mirë çështjen e shpenzimeve që po bën. Afërdita hyn në Peshore të enjten, duke të të treguar që njerëzit e afërt dhe ata që kujdesen për ty, mbahen pranë zemrës. Më tej, të dielën, kur Plutoni të hyjë në Bricjap, do të mund të vendosësh kufijtë e tu, jo vetëm për mbrojtjen e vetes, por edhe në lidhje me romancën.

Luani

Prapavija e Mërkurit, më në fund do të largohet nga shenja jote dhe do të marrësh frymë lirisht. Do të mund të zbatosh mësimet që ke marrë gjatë kësaj kohe. Afërdita në Peshore të ndihmon të rrethohesh nga njerëz kureshtarë dhe të aftë në komunikim. Të dielën, kur Plutoni të hyjë në Bricjap, do të shohësh me shumë vëmendje zakonet që ke dhe rutinën që po ndjek.

Virgjëresha

Gëzuar ditëlindjen, Virgjëreshë! Prapavija e Mërkurit në Luan do të përfundojë të mërkurën dhe do të vendosen në lëvizje gjërat të cilat mund të kenë mbetur pezull nga e kaluara. Afërdita në Peshore do të të sjellë më shumë të ardhura. Ndërsa në fundjavë, do të mund të ndërtosh vetëbesimin tënd, përmes zakoneve të vogla dhe të qëndrueshme, si mirënjohja dhe meditimi.

Peshorja

Konflikti është i pashmangshëm në shumë raste, e dashur Peshore. Të mërkurën do të përfundojë prapavija e Mërkurit dhe ti do të mund të riparosh marrëdhëniet me familjarët dhe të dashurit e tu. Afërdita do të hyjë në shenjën tënde të enjten, duke harmonizuar dhe ëmbëlsuar marrëdhëniet që ke në të gjitha aspektet.

Akrepi

Kthehu pak pas një kohë! Prapavija e Mërkurit përfundon të mërkurën dhe ti do të mund të bësh një ndryshim të madh e të rëndësishëm profesional që përputhet me zemrën tënde. Afërdita hyn në shenjën e Peshores dhe të ndihmon të shërohesh nga dhimbjet e së shkuarës.

Shigjetari

Do ta shohësh ndryshe çdo situatë, në mënyrë që të gjesh një zgjidhje më të shpejtë, Shigjetar! Mendo në mënyrë të kthjellët mbi probleme të ndryshme. Afërdita do të hyjë në Peshore të enjtën, për të të sjellë më të mirën e miqësisë dhe romancës. Plutoni do të hyjë sërish në Bricjap, për të të frymëzuar të gjesh një lidhje mes lirisë financiare, disiplinës dhe integritetit.

Bricjapi

Beso më shumë te vetja dhe tek të tjerët, Bricjap! Prapavija e Mërkurit do të përfundojë të mërkurën, duke të të frymëzuar që të përqafosh me guxim pasigurinë dhe të krijosh besim te gjërat që mund të të surprizojnë. Afërdita në Peshore të rikujton se cilësia e marrëdhënieve që ti krijon të ndihmon në mënyrë të drejtpërdrejtë me suksesin në punë.

Ujori

Të kundërtat tërhiqen dhe ndonëse kjo mund të të duket si diçka e bezdisshme, në fakt, është diçka që të ndihmon që t’i shohësh diferencat si paradokse të këndshme dhe të fuqishme. Afërdita në Peshore të frymëzon të ndjekësh kureshtjen tënde dhe të shkosh në skuta të tjera. Ndërsa Plutoni në Bricjap, të motivon të thellosh edhe më shumë praktikat e tua shpirtërore dhe të kesh shprese tek e panjohura.

Peshqit

Bëj gjithçka për gjërat e vogla! Prapavija e Mërkurit në Luan përfundon të mërkurën dhe ti do të vëresh detaje të reja dhe gjëra të vogla, të cilat së bashku, sjellin një ndryshim të madh. Afërdita do të hyjë në Peshore të enjten, për të thelluar marrëdhënien tënde me intimitetin dhe besimin.

Zjarr i madh në aksin Lushnjë-Rrogozhinë. Flakët prekin biznesin e druve

Rreth orës 19:35, në vendin e quajtur “Qafa e Sokolit”, në aksin rrugor “Lushnjë-Rrogozhinë”, ka rënë zjarr.

Si pasojë e përhapjes së flakëve nga era, ka marrë flakë dhe një biznes që merret me përpunimin e lëndës drusore. Nuk raportohen të lënduar, por vetëm dëma të mëdha materiale.

Shërbimet e Policisë dhe zjarrfikëses ndodhen në vendngjarje për të fikur zjarrin, si dhe për menaxhimin e trafikut në aksin e bllokuar të rrugës.

Grupi hetimor ndodhet në vendngjarje dhe po punon për sqarimin e rrethanave të rënies së zjarrit.

View this post on Instagram

A post shared by zoom.al (@zoom.al)

Revolucionet e shezllongut

Nga Veton Surroi

Për Shqipërinë e lajmit të vrasjes së ditës dhe Kosovën e lajmit rutinor për Urën e Mitrovicës, për çmimin e shezlonit në Shqipëri që arriti të bëhet top-lajm i kësaj vere, baraspeshën mes pushtetit dhe forcave ekonomike e të dhunës dhe si mund të ndihmojë fjala “shtrirëse”
1.
“Shezllongu” qe njëra prej fjalëve më të popullarizuara në gjuhën shqipe gjatë kësaj vere në Shqipëri, Kosovë dhe gjithandej rrjeteve sociale; qe një fenomen global i gjuhës shqipe. Nuk kam evidencë empirike, por më duket se “shezllongu” (me nën-variantin “shezloni”) do të ketë qenë koncept më i popullarizuar se, për shembull, në Shqipëri “sot u vra (plagos) me armë zjarri shtetasi…” apo “pse (s)mund të hapet Ura e Mitrovicës”… Mbase mund të ketë qenë paragjykim imi, por ka shkaktuar më shumë interesim fakti se “shezlonet” janë shtrenjtuar – posaçërisht në Jug dhe kjo do të ketë shkaktuar më pak njerëz në plazh – sesa vrasja (plagosja) e ditës në Tiranë, Elbasan a ndonjë vend tjetër të Shqipërisë apo kumtesa e kësaj ambasade dhe reagimi i këtij zyrtari lidhur me kohën e duhur për hapjen e urës së Mitrovicës; kohë e duhur si koncept kalendarik, analizë sigurie apo renditje e duhur e yjeve, ato të horoskopit e ato gjeopolitike.

2.

Nëse shezlongu është ngritur mbi lajmet për vrasjen e ditës në Shqipëri apo të elaborimit rreth Urës së Mitrovicës, mbase është pse është sendërtuar mbi të dyja. Lëkurës së regjur të qytetarit shqiptar kjo nuk e lë përshtypjen e ndonjë gjëje të jashtëzakonshme. Po ashtu, është rutinore të dëgjohet për urën e Mitrovicës si problem i përditshëm (pas lajmeve për luftën në Ukrainë e Gazë duket sikur pika më e rëndësishme në glob është ura e Mitrovicës) për aq sa të rinjtë kosovarë 25-vjeçarë, të lindur pas fundit të luftës tashmë dinë edhe si duket Ura, edhe pse është mbyllur, edhe pse duhet hapur e së shpejti edhe sa është tonazhi i kamionëve të cilët mund të kalojnë, sa metra mund të kalojnë para se të ndeshen me zonën pedonale e kështu me radhë, por nuk dinë pse nuk mund të rregullohet më mirë sistemi shëndetësor e arsimor, përse mbi tre çereku i nxënësve të shkollave të mesme nuk e kuptojnë tekstin që e lexojnë?
Vrasja e ditës në Shqipëri është rutina e një shoqërie ku monopolin e forcës nuk e ka në tërësi shteti; nëse ekziston ndonjë kontratë sociale, atëherë do të ishte që shteti të merret me punët e veta e grupet që kanë forcë ekonomike dhe kulturën e vrasjes të vazhdojnë me punët e veta.

Ura e Mitrovicës është rutinë e një shoqërie që jeton në konflikt të papërfunduar, e në paaftësi për ta përfunduar konfliktin është bërë tok me bashkësinë euro-atlantike. Një urë që me kohë e ka ngrirë e zbehur kuptimin e vet metaforik (të lidhjes) dhe funksional (kur të kalohet ura, rruga çon pas disa metrash në zonë pedonale) është ngritur si simbol i paaftësisë së një procesi të gjatë negociator, një sëmundje politike evropiane.

3.
Kështu, atëherë del se meqë vrasja e ditës është rutinë sa edhe Ura e Mitrovicës (a diçka ngjashëm, si p.sh. targat e veturave), në top-listën e problemeve hyn shezloni. Apo shezlongu. Apo shezllongu.

Problemi i identifikuar ishte rritja e çmimeve të shezlonit si fakt real dhe si metaforë e revolucionit të cilin po përpiqet ta bëjë Shqipëria prej të qenit pak a shumë plazh i shqiptarëve, e në shumë vende kryesisht kosovarëve, në projeksionin e dëshiruar të “Maldiveve të Evropës”, as tre orë larg Londrës.

Këtu, më duket se problemi themelor nuk është më çmimi. Puna e çmimit diktohet prej tregut e tregu rregullohet apo çrregullohet në masë të madhe nga ndikimi apo mungesa e ndikimit të pushtetit. Çmimi i shezlonit do të jetë sa të dojë qiradhënësi e sa ta pranojë qiramarrësi brenda rregullave të tregut që i përcakton pushteti. E natyra e pushtetit u përshkrua më lart, te baraspesha mes shtetit (a Partisë) dhe grupeve me forcë ekonomike e instrumenteve të dhunës. Dhe çmimi i shezlongut (dhe çdo gjëje tjetër) është, kur të përjashtohen ndikimet e tregjeve globale, produkt i kësaj baraspeshe.

4.

Ky revolucion i shezlonit nuk është i fundit. Dikush më kishte thënë prej kohësh se fjala “shezlong” kishte ardhur nga firma prodhuese e Kinës me të njëjtin emër që i kishte sjellë në Shqipëri. Dhe, disi mund të tingëllojë kështu, kinezçe, por historia evolucionare (dhe revolucionare) e shezlonit duket të jetë ndryshe.

Etimologjia e fjalës ruse “shezllong” që arriti në plazhet e reduktuara të Shqipërisë bashkë me instruktorët sovjetikë e revolucionit komunist rrjedh nga fjala frënge e shekullit XVI “chaise longue”, karrige e gjatë apo e zgjatur, aso që mundëson shtrirjen e këmbëve. Në shqiptimin e shumë popujve të tjerë mori formën e përafërt me atë që arriti në Shqipëri si шезлонг.

Dhe, do të thosha se kështu do të ketë mbetur zyrtarisht për një kohë të gjatë, si “shezllong”. Disa gjëra që i solli komunizmi i versionit sovjetik si “zbori” mbetën deri në fund të komunizmit.

Kur shkuan revolucioni komunist e me të dhe “zbori”, shezllongu përjetoi revolucionin e vet të dytë. Ajo që kishte qenë karrige e gjatë për të zgjedhurit e paktë të këtij vendi u shndërrua në objekt që mund të ishte në shërbim të masave popullore. Dhe masat popullore në Shqipëri që nuk kanë ndonjë respekt të madh për tingullin “ll” që i përket shkronjës “l” të shkruar në gjuhët e huaja, shezllongun ruso-francez e afruan te shezlong, e pastaj te shezloni, i pranuar nga Konispoli në Vermosh.

Tash është para sfidës së tretë revolucionare në këto treva: çfarë është baraspesha e re që do arritur mes të zgjedhurve të rinj dhe masave popullore, atyre që e shqiptarizuan rrugëtimin e gjatë të fjalës prej pallateve fisnike franceze te pushimoret e Krimesë të Byrosë politike sovjetike?
Në këtë sfidë do përfshirë edhe Sigmund Freudin, babanë e psikanalizës. Shezllongu është mjet të cilin ai filloi së pari ta përdorë me pacientët, duke i relaksuar si parakusht fillestar për përpjekjen e hyrjes në nënvetëdije.

Në shekullin XXI të hysh në shezlong.com nuk është për të blerë krevatin për ta marrë në plazh por për të caktuar takim, fizik a virtual, me psikanalistin.

5.

Bashkëshortja ime, Blerta, me sens të spikatur për pastërtinë gjuhësore, më dha një ide që mund t’i ndihmojë revolucionit të ri të “chaise longue”. Pse të mos lihen pas të gjitha variantet e l-së dhe ll-së, të gjitha historitë etimologjike. Pse nuk mund të quhet “shtrirëse”?
Ndoshta revolucioni i duhur turistik mund të fillonte së pari, siç ishte çdo fillim, nga fjala.

Kujdesi shëndetësor/ Shqipëria e parafundit në Europë, lë pas vetëm Bjellorusinë

Databaza më e madhe e të dhënave sa i takon kostos së jetesës “Numbeo” ka publikuar shifrat për 6 muajorin e parë të këtij viti.

Sipas këtyre të dhënave renditja e vendit tonë në listë lë shumë për të dëshiruar, veçanërisht për kujdesin shëndetësor.

Pavarësisht propagandës së qeverisë për shëndetësi falas, investime në objekte apo paisje shëndetësore, Shqipëria renditet e 86 në botë, dhe e parafundit në Europë, duke ia kaluar kështu vetëm Bjellorusisë.

Megjithatë, nuk janë vetëm të dhënat e kësaj databaze që tregojnë për sistemin shëndetësor në vendin tonë.

Vetëm pak kohë më parë “skandali i onkologjikut” tregoi se në Shqipëri jo vetëm që shëndetësia nuk është falas, por kujdestarët e shëndetit, mjekët, infermierët etj… mund të bëjnë pazare, madje edhe të tallen me jetët në grahmat e fundit të njerëzve më të pashpresë.

Vazhdimisht denoncime të shumëta janë bërë nga qytetarë e pacientë që iu është dashur të përballen me vështirësi e padrejtësi në dyert e spitaleve të vendit tonë por mesa duket asnjë nga këto nuk ka shkuar ende në “veshin” e qeverisë.

Vdes 23-vjeçarja nga Borizana. Dyshohet se konsumoi lloje të ndryshme ilaçesh

Një vajzë e re ka vdekur pasi dyshohet se ka konsumuar disa medikamente.

23-vjeçarja, banore e Borizanës, raportohet se ka vdekur në një spital.

Grupi hetimor po punon për sqarimin e rrethanave të ngjarjes për vdekjen e të resë, A.XH.