Day ArchiveStudimi për nënpunësit civilë: Nuk ka objektivitet, administrata vlerëson veten me “shumë mirë”

Personat e ngarkuar në administratën publike me vlerësimin e nëpunësve civilë sa i takon punës së tyre, nuk e bëjnë këtë në mënyrë objektive.

Sipas raportit të Komisionerit për Mbikëqyrjen e Shërbimit Civil për 2022-shin, në 98 për qind të rasteve, nëpunësit vlerësohen me “mirë” dhe “shumë mirë”.

“Institucionet e administratës shtetërore (7 ministri) janë përfshirë në procesin e mbikëqyrjes tematike për zbatimin e ligjit në administrimin e shërbimit civil, në lidhje me institutin e vlerësimit të nëpunësit civil.

Në këto institucione është konstatuar se procesi i vlerësimit cedon në drejtim të objektivitetit dhe njëkohësisht, krijon mundësinë e humbjes së interesit dhe motivimit të nëpunësve për të kryer punën me një nivel gjithnjë e më të lartë cilësie, në kushtet kur vlerësimin “shumë mirë” dhe “mirë” e marrin rreth 98% e nëpunësve civilë, pra pothuajse të gjithë nëpunësit civilë në institucione” thuhet në raport.

Raporti ndalet në faktin që personat që bëjnë vlerësimin nuk mbajnë shënime më të detajuara që duhet të ndjekin një procedurë standarde në procesverbal dhe të ruhen sëbashku me aktin e vlerësimit.

“Gjatë procesit të mbikëqyrjes në këto subjekte, është konstatuar se nga ana e aktorëve të ngarkuar për realizimin e procesit të vlerësimit, mungojnë shënimet përkatëse të cilat duhet të materializohen në procesverbale dhe të ruhen së bashku me aktin e vlerësimit, pasi përbëjnë praktikën që materializon procedurën e ndjekur.

Në këtë situatë, Komisioneri vlerëson se zgjidhja e problemit në këtë rast është futja e procesit të vlerësimit në rrugë procedurale dhe trajnimi i zyrtarëve vlerësues me qëllim që të rritet objektiviteti në veprimet e tyre dhe të vlerësohet secili nëpunës në bazë të meritës dhe profesionalizimit të treguar gjatë realizimit të detyrave” vlerëson raporti.

Sipas të dhënave, nga ana e këtij institucioni janë verifikuar 1251 pozicione të shërbimit civil, ku 63 prej tyre ose 5% i përkasin institucioneve të pavarura; 925 pozicione ose 74% i përkasin administratës shtetërore dhe 263 pozicione që zënë 21% të pozicioneve të verifikuara, i përkasin institucioneve të qeverisjes vendore.

Lidhur me indiciet për inspektim, raporti vlerëson se në shumicën e rasteve informacionet kanë qenë individuale.

“Vihet re se vendin kryesor e zënë informacionet individuale, që kanë lidhje me marrëdhënien personale të punës të nëpunësve të ndryshëm civilë, të cilat kanë shërbyer si indicie për Komisionerin, për të verifikuar paraprakisht dhe nisur kryesisht, procesin e inspektimit.

Këto raste përfaqësojnë mbi 94% të çështjeve të trajtuara dhe kanë të bëjnë kryesisht, me shqetësime të shtetasve të ndryshëm apo të nëpunësve ekzistues, që pretendojnë se u janë bërë padrejtësi apo janë lejuar shkelje të ligjit, të cilat kanë cenuar ato të drejta që garantohen nga legjislacioni i shërbimit civil, duke kërkuar ndërhyrjen e Komisionerit për vlerësimin dhe zgjidhjen e rastit” thuhet në raport.

Gjërat që gratë duan *vërtetë* në shtrat

Si njerëz, ne të gjithë kemi dëshirat tona unike kur bëhet fjalë për aktivitetin seksual. Ndërkohë që disa mund të preferojnë veprime ose pozicione të caktuara, të tjerët mund pëlqejnë një qasje tjetër. Megjithatë, ka disa gjëra të rëndësishme që një grua mund t’i pëlqejë vërtetë në shtrat, të cilat shpesh anashkalohen.

Së pari, fuqia e paralojës nuk mund të nënvlerësohet. Mos hyni drejt e në temë. Ndizeni atmosferën. Për shembull, pak muzikë e mirë mund të të ndryshojë humorin si edhe të ndihmojë në krijimin e një atmosfere më të qetë, që i lejon të dy partnerët të shijojnë plotësisht momentin.

Së dyti, gratë nuk duan të ndihen në presion për ndonjë gjë që nuk duan të bëjnë. Pra, është e rëndësishme ta merrni me qetësi dhe ta lejoni atë të ndihen rehat dhe e sigurt në çdo moment.

Së treti, koha dhe vëmendja janë vendimtare, pasi gratë duhet të ndihen të dëshiruara dhe të vlerësuara në shtrat. Thënë kjo, është rëndësishme të tregoni interes për ta kënaqur dhe jo vetëm të përqendroheni te kënaqësia juaj. Egoizmi nuk ka vend në dhomën e gjumit.

Së katërti, ndryshimi është erëza e jetës. Gratë e urrejnë monotoninë, kështu që pozicionet dhe fantazitë e ndryshme mund të jenë eksituese për to.

Së pesti, një partner që mund të lexojë mes rreshtave dhe të kuptojë se çfarë ka nevojë ajo, vlerësohet shumë: qoftë një përqafim, seksi apo thjesht të qenit bashkë.

Sigurisht, nuk mund të harrojmë komunikimin. Komunikimi është çelësi, si para, gjatë dhe pas seksit dhe përfshin shprehjen e dëshirave dhe kufijve me njëri-tjetrin.

Së fundmi, një detaj i vogël, por jo i parëndësishëm: Ju lutemi, hiqini çorapet para se të shtriheni në shtrat.

Dëshirat seksuale të shfrenuara… Cili është ndryshimi midis kink dhe fetish?

Kink-et (dëshira seksuale të shfrenuara) dhe fetish-et (kërkesa seksuale të lidhura me një objekt, zakon etj) cilësohen gjithmonë si tabu. Kjo nuk është surprizë duke pasur parasysh trajtimin që shoqëria i bën interesave seksuale. Por mos u mashtroni, ka një ndryshim thelbësor.

Psikoterapistja Lee Phillips, e certifikuar në terapitë e seksit dhe çifteve, thotë se një kink është një sjellje apo dëshirë jonormale seksuale. Një fetish është një interes seksual brenda “normave”.

Që ta qartësojmë në stilin “jo të gjithë drejtkëndëshat janë katrorë”, një fetish është një lloj kink-u, por një kink nuk mund të jetë kurrë fetish, sqaron Philips. Mund të qartësojmë ndryshimet me vetëm tre përcaktime;

“Kink” është një term ombrellë për akte seksuale që nuk janë vanilje (term i përdorur për seksin e thjeshtë). Është një interes seksual specifik mbi diçka aspak normale.

“Fetish” është një interes seksual i pranueshëm për të arrirë kënaqësi të plotë.

Por të dy termat kanë më shumë nuanca në jetën reale dhe çfarë përcaktohet si “kink” është interpretim personal.

Sipas një instruktoreje për kink-et dhe ekspertes së seksit Julieta Chiaramonte, ti je personi i vetëm që përcakton kink-et e tua. “Kink mund të jetë aq e thjeshtë sa një puthje në qafë ose një mbyllje në një kafaz nëndhe”, -thotë ajo. Pra, kink-u i një vajzë, mund të jetë vanilja e një vajze tjetër. Nuk ka përcaktim për “normale” në krevat e për më tepër për ccfarë quhet kink. “Kink-et i përkasin të zotit!”

Nëse tingëllon përsëri e paqartë, mos u shqetësoni. Me një gjë aq komplekse sa seksi, sidomos seksi që thyen atë që quhet zakonisht normale, gjërat bëhen pak të turbullta.

Pra, çfarë është fiks një kink?

Sipas Philips, kink quhen “sjelljet dhe preferencat seksuale që nuk kategorizohen lehtë ose janë të ndryshme nga ato që ne i konsiderojmë interesat tipike seksuale.”

Sociologia Sarah Melancon, shpjegon se ne mund të kemi shumë preferenca të ndryshme seksuale (për shembull, ne mund të shijojmë një stil tjetër më shumë sesa misionari), por një kink bëhet kin kur nuk është tipik.

Natyrisht, ajo që është “tipike” varet nga përkufizimi i shoqërisë për seksin “normal”, i cili jo vetëm që po evoluon vazhdimisht, por gjithashtu ndikohet nga negativiteti seksual që ende përhapet në pothuajse çdo aspekt të kulturës sonë. Por, në përgjithësi, kur themi “tipike”, ne po flasim për “seks vanilje”. Philips thotë se gjëra të tilla si pozicioni i misionarit dhe puthja zakonisht bien në kategorinë e “vaniljes”, ndërsa seksi “i çuditshëm” mund të përfshijë gjëra të tilla si “tortura”, dominim, rrahje, objekte, etj.

Nuk mund të përcaktohet se çfarë e bën një person të quhet kink, sepse dëshirat dhe eksperiencat seksuale, po evoluojnë për individin dhe shoqërinë.

Çfarë është një fetish?

Fetish është fiksimi me një objekt jo seksual për të arritur kënaqësinë. Njerëzit me fetish-e e shijojnë seksin edhe pa to, por zakonisht u duhet për orgazmë.  “Për shembull, njerëzit me një fetish për lëkurën ose këmbët mund të përjetojnë kënaqësi vetëm kur ato gjëra janë të pranishme,” – thotë Chiaramonte.

“Fetish-et mbi pjesët e trupit janë më të zakonshmet. Kjo përfshin kërthizën, këmbët, gojën dhe qimet”, thotë Philips duke shtuar se edhe veshjet mund të jenë fetish-e.

Pse ka rëndësi të dimë diferencën midis kink-eve dhe fetish-eve?

Ndryshimi kryesor është intensiteti. “Njohja e ndryshimit është e rëndësishme sepse kink-et dhe fetish-et vijnë me grupe jashtëzakonisht të ndryshme standardesh dhe nevojash”, thotë Chiaramonte.

Mbani mend, kink = preferenca seksuale “jo-normative”, ndërsa fetishe = kërkesa seksuale “jo-normative”.

“Thënë kështu, ka disa të përbashkëta midis të dyjave. Për shembull, gjërat e këmbëve mund të jenë thjesht një kink nëse dikujt i pëlqejnë këmbët, thithja e gishtave, çorapet me rrjetë në këmbë, etj. Ky do të ishte ndryshimi,” shpjegon Moushumi Ghose, një terapiste e licencuar seksi.

Të kuptuarit e këtyre përkufizimeve ka rëndësi sepse na ndihmon të kuptojmë marrëdhënien tonë me dëshirat tona specifike. Dallimi midis një kink-u dhe një fetish ndryshon mënyrën se si u qaseni këtyre akteve në jetën dhe marrëdhëniet tuaja seksuale, thotë Melancon. Për shembull, një partner ndoshta do të dëshirojë të dijë nëse interesi juaj për këmbët, për shembull, është diçka që do të jetë një pjesë e domosdoshme e takimeve tuaja seksuale, apo thjesht një gjë e çuditshme me të cilën do të dëshironi të luani me raste.

Nëse është e nevojshme, është një fetish. Nëse është opsionale, është një kink. Njohja e ndryshimit ju lejon të komunikoni më qartë në mënyrë që ju dhe partneri(ët) tuaj të mund të krijoni një plan për jetën tuaj seksuale.

Si të flisni me partnerin tuaj për turbullimet dhe/ose fetishet tuaja

Komunikimi i hapur dhe i sinqertë është absolutisht produktiv me partnerin tuaj – për seksin ose pothuajse çdo gjë tjetër.

“Është normale të ndihesh në ankth për të folur me një partner për një kink apo fetish”, thotë Melancon. “Duke folur, ne e bëjmë veten të pambrojtur.” E cila, po, mund të jetë shumë e frikshme! Por cenueshmëria është gjithashtu thelbësore për krijimin e intimitetit me një partner dhe për t’u siguruar që jeta juaj seksuale të jetë e shëndetshme, e lumtur dhe e kënaqshme reciprokisht për të gjithë të përfshirë.

Por së pari, në mënyrë që të kemi ato biseda produktive, konfirmuese/përmirësuese të jetës seksuale me partnerët tanë, ne duhet të zhvillojmë aftësitë tona të komunikimit, veçanërisht kur bëhet fjalë për të diskutuar tema të ndjeshme. “Të ecësh ngadalë, të mbjellësh fara, të testosh ujërat dhe të ndërtosh sigurinë” janë të gjithë hapat kryesorë që mund të ndihmojnë në krijimin e një komunikimi efektiv dhe me mendje të hapur”, thotë Ghose.

“Është e rëndësishme të mbani mend, megjithatë, se vetëm për shkak se keni zgjedhur të jeni të pambrojtur me një partner për atë që jeni në të nuk do të thotë se ata janë të detyruar të angazhohen me ngërçet tuaja. “Ne duhet të jemi të gatshëm të dëgjojmë “jo” edhe nëse duam të dëgjojmë “po”, thotë Melancon./Cosmpolitan

Vrau biznesmenin italian, 49-vjeçari shqiptar dënohet me 12 vite burg edhe një gjobë

Autoritetet italiane kanë dënuar me 12 vjet burg, shqiptarin Ilir Leba, 49 vjeçari i cili një vit më parë vrau me thikë biznesmenin italian, Tommaso Dini.

Shqiptari, i cili edhe ai ishte një sipërmarrës kishte përfunduar në gjyq i akuzuar për vrasjen e agjentit të pasurive të paluajtshme Tommaso Dini në Piazza Piave, në Scandicci (Firence) më 27 mars 2022.

Sipas mediave, Leba po ashtu do të duhet të paguajë edhe një shumë provizore prej rreth 260 mijë euro për familjarët e sipërmarrësit italian.

Nga hetimet e autoriteteve italiane rezulton se shkak i kësaj ngjarje dyshohet se ka qenë shitja e një shtëpie.

 

Video/ Balerina bie tragjikisht nga 20 metra lartësi gjatë një performance në Coachella

View this post on Instagram

A post shared by zoom.al (@zoom.al)

Ancelotti: Nuk mund të flas për titullarët sepse do ishte ofendim për të tjerët

Real Madrid po përgatitet për ndeshjen e dytë në Champions League ndaj Chelseat.

Los Blancos nisen të avantazhuar duke qenë se në Spanjë triumfuan me shifrat 2-0 dhe në Stamford Bridge iu duhet të menaxhojnë avantazhin.

Në konferencën për shtyp, trajneri Carlo Ancelotti u shpreh se historia e Champions League tregon se Real Madrid është Mbret në këtë kompeticion europian.

Video/ Qëllohen për vdekje live në TV ish-deputeti indian dhe vëllai i tij

Një ish politikan indian i dënuar për rrëmbim është qëlluar për vdekje ndërkohë që ishte në një lidhje të drejtpërdrejtë së bashku me vëllain e tij.

Atiq Ahmed, i cili ishte nën shoqërimin e policisë, po fliste me gazetarët kur një armë iu afrua pranë kokës në Prayagraj, i njohur gjithashtu si Allahabad.

Pas të shtënave të shtunën mbrëma, tre burra që ishin paraqitur si gazetarë u dorëzuan shpejt dhe u arrestuan.

Disa ditë më parë është vrarë edhe djali Djali i Ahmed nga policia.

Dhjetra raste, duke përfshirë rrëmbim, vrasje dhe zhvatje, janë regjistruar kundër Atiq Ahmedit gjatë dy dekadave të fundit. Një gjykatë lokale e dënoi atë dhe dy të tjerë me burgim në mars të këtij viti për një rast rrëmbimi.

Ahmed kishte pohuar më parë se kishte marrë kërcënim për jetën.

Videoja tregon Ahmed dhe vëllain e tij, Ashraf, të dy në pranga, duke folur me gazetarët rrugës për një kontroll mjekësor në një spital disa sekonda para se të qëlloheshin të dy.

Pse indianët votojnë për politikanët “kriminelë”?

Në pamjet, të shpërndara gjerësisht në mediat sociale dhe kanalet televizive, Ahmed pyetet nëse mori pjesë në funeralin e djalit të tij.

Fjalët e tij të fundit para kamerës janë: “Nuk na morën, prandaj nuk shkuam”.

Tre personat e dyshuar kishin mbërritur në vend me motoçikleta, tha policia. Në vendngjarje kanë mbetur të plagosur edhe një polic dhe një gazetar.

Pas incidentit të së shtunës mbrëma, kryeministri Yogi Adityanath urdhëroi një hetim gjyqësor për vrasjet dhe ndaloi tubimet e mëdha në rrethet e shtetit Uttar Pradesh për të siguruar paqen.

Ekspertët kanë ngritur pikëpyetje se si mund të vritet një njeri para mediave dhe policisë. Korrespondenti i BBC Hindi, Anant Zanane raportoi nga Prayagraj se qyteti ishte në një situatë të ngjashme me izolimin.

Kush ishte Atiq Ahmed?

Ai kishte një historik të gjatë si në politikë ashtu edhe në botën e krimit. Ai u akuzua për herë të parë në një rast vrasjeje në vitin 1979. Në 10 vitet e ardhshme, ai u shfaq si një person që kishte ndikim të fortë në pjesën perëndimore të qytetit Allahabad.

Ai fitoi zgjedhjet e tij të para si kandidat i pavarur dhe u bë ligjvënës shtetëror në vitin 1989. Ai vazhdoi të fitojë për dy mandate radhazi dhe fitorja e tij e katërt erdhi si ligjvënës nga partia rajonale Samajëadi.

Në vitin 2004, ai fitoi një vend në zgjedhjet federale dhe u bë deputet. Ndërkohë, kundër tij vazhduan të ngriheshin çështje në Allahabad dhe pjesë të tjera të shtetit.

Ahmed mori pjesë në disa zgjedhje të tjera në dekadën e ardhshme, por i humbi të gjitha. Në vitin 2019, gjykata më e lartë e Indisë urdhëroi që ai të transferohej në një burg në shtetin Gujarat pasi doli se ai kishte planifikuar sulme ndaj një biznesmeni nga një burg në Uttar Pradesh, ku po mbahej në pritje të gjykimit për një rast tjetër.

Ai u kthye në Prayagraj në mars nga Gujarat për t’u paraqitur në një gjykatë lokale pasi ajo njoftoi dënimin e tij në një rast rrëmbimi.

Ahmedi gjithashtu u soll në qytet për t’u marrë në pyetje në raste të tjera. Vëllai i tij Ashraf, i cili ishte në një burg në distriktin Bareilly, u soll gjithashtu në qytet për t’u marrë në pyetje.

Pse ‘takimet e rreme’ të Indisë janë jashtëzakonisht të zakonshme

Ata të dy ishin duke u marrë në pyetje në vrasjen e Umesh Pal në shkurt, një dëshmitar kyç në vrasjen e Raju Pal në 2005, një ligjvënës që i përket Partisë rajonale Bahujan Samaj (BSP).

Raju Pal kishte mundur Ashrafin në zgjedhjet e asamblesë të vitit 2004 në bastionin politik të Atiq Ahmedit.

Umesh Pal u vra në shkurt të këtij viti kur disa persona qëlluan kundër tij.

Djali adoleshent i Atiq Ahmed, Asad dhe disa të tjerë ishin të dyshuarit kryesorë në rastin e vrasjes së Umesh Pal. Asad dhe një burrë tjetër u vranë nga policia në fillim të kësaj jave në atë që u përshkrua si një shkëmbim zjarri.

“Krimi ka arritur kulmin në UP”

Muajin e kaluar Gjykata e Lartë e Indisë refuzoi të dëgjojë kërkesën e Ahmedit, në të cilën ai pretendonte se kishte një kërcënim për jetën e tij nga policia.

Uttar Pradesh qeveriset nga BJP hindu-nacionaliste dhe partitë opozitare i kritikuan vrasjet si një problem sigurie.

“Krimi ka arritur kulmin e tij në UP”, shkroi në Tëitter Akhilesh Yadav, shefi i Partisë Samajëadi të opozitës.

“Kur dikush mund të vritet duke gjuajtur hapur mes kordonit të sigurisë së policisë, atëherë çfarë mund të themi për sigurinë e publikut të gjerë. Për këtë po krijohet një atmosferë frike në opinion, duket se disa njerëz po krijojnë qëllimisht një atmosferë e tillë”, shtoi ai.

Më shumë se 180 njerëz që përballen me akuza të ndryshme janë vrarë nga policia në gjashtë vitet e fundit.

Aktivistët e të drejtave të njeriut akuzojnë policinë, të cilat qeveria i mohon.

Policia zakonisht i quan ato “takime” dhe shumë thonë se këto janë vërtet konfrontime të inskenuara të cilat pothuajse përfundojnë me kriminelë të vdekur dhe policë të padëmtuar.

Takimet e kryera nga policia janë, të paktën pjesërisht, një përgjigje ndaj sistemit të drejtësisë jashtëzakonisht i ngadaltë dhe jofunksional i Indisë.

Banka e Shqipërisë: Me rritjen e normës “i kursyem” 0.4% të parave shqiptarëve

Banka e Shqipërisë vlerëson se rritja e normës së interesit “ka mbrojtur” shqiptarët nga një inflacion më i lartë dhe nga një nënçmim më i madh i monedhës euro.

Në disa vlerësime të bëra nga BSH, me anë të Modelit të Parashikimit Afatmesëm, i përdorur për të gjeneruar projeksionet makroekonomike dhe për të informuar vendimmarrjen e politikës monetare, rezultoi se inflacioni do të ishte 0.4% më i lartë dhe euro 1.6% më e ulët.

Rezultatet e simulimeve treguan se, në mungesë të reagimit të politikës monetare, norma e inflacionit do të ishte rreth 0.4 pikë përqindje më e lartë në vitin 2022 dhe mesatarisht 6.5 pikë përqindje më e lartë gjatë viteve 2023 dhe 2024.

Një nga efektet kryesore të një dobësimi të mundshëm të lekut në kursin e këmbimit valutor mund të ishte edhe keqësimi i cilësisë së kredisë në valutë të sektorit bankar.

Sipas vlerësimeve, dobësimi i kursit të këmbimit do të sillte një rritje të kredive me probleme, të vlerësuar në masën 1.4 pikë përqindjeje për vitin 2022 dhe mesatarisht 5.6 pikë përqindjeje gjatë viteve 2023 dhe 2024.

Simulimet, megjithatë, janë teorike dhe selektive, duke mos në konsideratë, për shembull, efektin e rritjes së normave të interesit në raportin e kredive me probleme, që, në mungesë të rritjes së normave të interesit ndoshta do të kishte qenë më i ulët.

Megjithatë, sipas Bankës së Shqipërisë, këto rezultate sugjerojnë se normalizimi i qëndrimit të politikës monetare ka sjellë përfitime të prekshme për stabilitetin monetar e financiar të vendit.

Në të njëjtën linjë, ato sugjerojnë se një reagim i vonuar i politikës monetare ndaj rritjes së presioneve inflacioniste, do të duhej të ishte mjaft më i fortë dhe do të kishte kosto më të mëdha për ekonominë shqiptare.

Banka qendrore vlerëson se, kur të faktorizohen edhe kohëvonesat e përçimit të sinjalit të politikës monetare në tregun financiar, e më tej në ekonominë reale, kursi i normalizimit të politikës monetare do të ndihmojë në stabilizimin e ekonomisë dhe në kthimin e inflacionit në objektiv gjatë vitit 2024.

Luizi krahasoi Efin me Arjolën, reagon ashpër aktorja: “Të sillem nëpër kokë gjatë gjithë kohës”

Arjola Demiri ishte një ndë r konkurentet më të diskutuara të edicionit të parë të Big Brother Vip Albania. Por edhe këtë vit emri i saj është përmendur disa herë brenda shtëpisë nga Luizi. (i cili në fakt nuk ka përmendur vetëm emrin e saj, por të disa prej ish-banorëve).

Edhe pse deri më tani kishte qendruar indiferente, duket se Arjola vendosi të reagonte. Në instastory ajo ka postuar një video gjatë momentit kur Luizi i thotë Efit se po flet si Arjola vitin e kaluar. E indinjuar aktorja ka shkruar:

“Sa mirë më ka studiuar Luiza në botën e strategjive! 6-7 herë ma ka përmendur emrin deri tani! Nëse t’gjitha femrat “viktimizohen” si Arjola Demiri ftoj Luizin të mos zgjedhë “viktima reale” për të çuar lojën përpara. Femrat e zonja dhe luftarake duken që e shqetësojnë. Ndaj i përçmon. I lufton. Përdor për lojë dhe uroj të mos e bëjë në jetën reale! Faleminderit që më jep vëmendje dhe të sillem nëpër kokë gjatë lojës tënde! Pema me kokrra gjuhet se pemës së thatë si afrohet kush. Kaçubeti beso n’veti e gjun n’gjeti!”, ka shkruar aktorja.

Startup mbledh 28.5 milionë dollarë për të krijuar pika karburanti në Hapësirë

Satelitët e vjetër nuk “vdesin” në hapësirë. Ata nisen me karburantin e fundit drejt atmosferës së Tokës dhe digjen ndërsa rihyjnë në shtresat e sipërme të planetit.

Por kompania fillestare Orbit Fab dëshiron t’i japë fund epokës kur satelitët e dobishëm shkatërrohen për shkak të mungesës së karburantit. Kompania dëshiron të krijojë një rrjet stacionesh karburanti në orbitë rreth Tokës dhe tashmë gëzon mbështetjen e Departamentit të Mbrojtjes së SHBA-së, pasi ka zhvilluar një standard për portet e karburantit të përdorur nga prodhuesit e satelitëve.

Të hënën, kompania me bazë në Kolorado konfirmoi se kishte mbledhur 28.5 milionë dollarë në kapital, duke tejkaluar objektivat e saj aktuale të të ardhurave.

Për CEO të Orbit Fab, Daniel Faber, zgjatja e jetës së satelitëve është evolucioni natyror i shembullit të SpaceX për nxjerrjen në treg të raketave të ripërdorshme. “Nëse nuk kemi një raketë të ripërdorshme, jemi të humbur,” thotë ai. “Kjo është perspektiva e industrisë. Në pak vite, nëse nuk kemi një satelit të rimbushshëm, jemi gjithashtu të humbur.”

Ndërtimi i infrastrukturës për të mundësuar furnizimin me karburant të satelitëve është më i lehtë në teori sesa në praktikë. Së pari, është e vështirë të bindësh prodhuesit të investojnë në aftësitë e karburantit pa një infrastrukturë gjithëpërfshirëse të karburantit në vend”.

Edhe kështu, stimuli financiar është i madh, siç komentohet nga revista Forbes. Satelitët e mëdhenj gjeostacionarë që mbështesin infrastrukturën siç janë rrjetet e telekomunikacionit kushtojnë qindra miliona dollarë , madje edhe miliarda dollarë, dhe vetëm lëshimi i tyre mund të kushtojë dhjetëra miliona.

Por tërheqja gravitacionale e luhatshme nga Toka, Dielli dhe Hëna tërheq disa satelitë nga orbita e tyre ideale dhe karburanti kërkohet për t’i mbajtur ata, në distancën optimale nga planeti.

Orbit Fab vlerëson koston e karburantit të një sateliti në 20 milionë dollarë për 100 kilogramë hidrazinë, e cila i ndihmon satelitët të qëndrojnë më gjatë në vend duke zgjatur “jetën” e tyre.

“Nëse keni një aset në orbitë, duhet ta trajtoni atë si një aset”, komenton Faber, duke thënë se një tjetër avantazh i logjikës së karburantit është se është më i lirë se hedhja e së njëjtës sasi karburanti nga Toka në hapësirë. Kjo do të thotë që një satelit nuk duhet domosdoshmërisht të lëshohet me një rezervuar të plotë karburanti. Kjo do të zvogëlojë koston e vendosjes së tij në orbitë dhe karburanti mund të rimbushet në Hapësirë, më lirë.

Që nga themelimi i saj në 2018 nga Faber, kompania ka ndërmarrë një sërë hapash për të ndërtuar infrastrukturën e duhur të karburantit në orbitën rreth Tokës.

Në vitin 2019, ajo dëshmoi se pajisjet që ka zhvilluar funksionojnë dhe u bë kompania e parë private që dërgoi ujë në Stacionin Ndërkombëtar të Hapësirës. Një nga risitë e tij kryesore është RAFTI, një standard për furnizimin me karburant të porteve në anije kozmike që është miratuar nga disa agjenci qeveritare amerikane, duke përfshirë Departamentin e Mbrojtjes, dhe mbi 100 kompani.

Përafrimi i DoD është kritik për të ardhmen e kompanisë sepse vendos një standard që industria duhet të ndjekë, vëren Quilty. Kompania prodhon pjesët mekanike të ndërfaqes dhe po punon me prodhuesit e anijeve kozmike për të avancuar integrimin e sistemit në satelitët dhe anijet e ardhshme. “Është një model biznesi i zgjuar”, përfundon Quilty.