Më datë 15 nëntor do të prezantoni librin tuaj “La mia storia è la tua storia”, nisur nga përvoja juaj na tregoni disa detaje si ndryshon përshtatja e emigrantëve sipas shteteve nga ata vijnë?

Pyetjes suaj po i përgjigjem bazuar në eksperiencën time personale si një grua emigrante, por njëkohësisht dhe si një vajzë e cila 6 vite më parë mori guximin të hapte një klasë ku mesohej gjuha italiane. Aty fillova  të jepja kontributin tim të vogël në mbështetje të grave emigrante nga vende të ndryshme të botës, por, kryesisht pjesa më të madhe vinte nga kontinenti afrikan. Më vonë kam punuar si animatore kulturale (animatrice culturale), gjithmonë kam mbuluar rolin edukativ,  në qendra dhe shkolla të tjera emigrantesh ku kam pasur mundësinë të njihem me burra, gra dhe të rinj të cilët kishin gjetur emigrimin si mënyrën e vetme të përmirësimit të jetesës; disa të tjerë kishin luftuar me valet e detit e të tjerë ishin larguar nga lufa. Dikush tjeter kishte emigruar për t’i siguruar fëmijës një të ardhme më të mire. Të gjitha këto dëshmi  vërtetojnë atë që sot  fjala “emigracion” nuk ka vetëm një kuptim. Nuk ka një definicion përfundimtar. Ajo vjen e ndarë në nivele sipas nevojave të gjithesecilit prej tyre.  Unë them se është një koncept i komplikuar por njëkohësisht të lë hapësirë për ta përkthyer në çdo gjuhë. E megjithatë një gjë mbetet mëse  e sigurt, kur emigrantet vijnë në një vend të huaj ajo që i bashkon është rrugëtimi drejt përshtatjes me jeten e re. Dhe kjo mbetet pika që i bashkon të gjithë. Me këtë nënkuptoj sigurimin e lejes së qendrimit, gjetja e një pune, strehimi dhe pastaj integrimi me një kulturë dhe gjuhë të huaj. Përballja e parë lidhet me  mësimin e  gjuhës, komunikimin, të cilët mbeten disa prej faktorëve thelbësorë në kërkimin e ndihmës, qoftë dhe të nevojave bazë. Dikush  ndihmohet nga  familjarët, dikush tjetër gjen strehim në qendrat e strehimit, dikush, për fat të keq përfundon  në rrugë.

Referuar eksperiencës suaj personale, si i kujtoni fillimet në Itali dhe sa kohë ju desh të përshtateshit me një vend dhe kulturë tjetër?

Ardhjen time në Itali e kujtoj me një buzeqeshje, ishte një vendim i imi personal. Kur isha studente e vizitoja Italinë dhe veçanërisht Milanon  si një turiste. Madhështija  e tij më mrekulloi. Doja  të hapja çdo derë dhe mundësi që ofronte ky qytet, ëndërroja me pak fjalë! Por, kur në 2014 vendosa të zgjedh për të jetuar në këtë qytet gjithçka fillova ta shikoja me një sy tjetër. Tanimë nuk isha një turiste, më duhej të studioja çdo centimeter të rrugëve. Në Shqipëri sapo isha diplomuar në Fakultetin Ekonomik, pranë Universitetit të Tiranës,  madje dhe kisha filluar të punoja. Kështu që kur vendosa të zhvendosem në Itali, e mendoja vazhdimësinë e jetës time si një rrjedhim i asaj që kisha ndërtuar në vendin tim. Por jo, në Milano m’u desh të rifilloja gjithçka nga e para, duke filluar nga përmirësimi  i gjuhës. Përballja me një kulturë dhe mentalitet tjetër nuk  ishte e thjesht. Shumë herë mendoja të hiqja dorë, por pastaj vendosa të projektoja diçka që nuk e kisha bërë më parë; këtë herë protagonistët e këtij projekti do të ishin dy: historia ime dhe ajo e personave të tjerë emigrantë që do të takoja gjatë rrugëtimit tim. Fqinjët e mi më folën për një shkollë afër shtepisë time. Aty zhvilloheshin kurse për të huajt gjatë darkës, dy herë në javë nga mesues italianë. Ishin qendra që u vinin në ndihmë emigranteve. Vendosa të shkoj pa u menduar dy herë. Gjatë kursit vura re mungesën e studenteve gra. Pasi u informova mësova  se gjatë darkës për gratë, sidomos ato arabe, ishte shumë e vështirë pjesëmarrja në leksionet e darkës, shumica e tyre në atë orar kujdeseshin për femijët. Kjo përgjigje nuk më mjaftoi, për këtë arsye,  pas dy muajsh vendosa të hap brenda ambienteve të shoqatës një shkollë vetëm për gratë emigrante. Jepja mësim tre herë në javë.  Së bashku, pavarësisht vështirësive për t’u kuptuar ia dolëm të çonin para projektin për dy vjet. Kjo ishte shkalla e parë që unë ngrita, ishte  fillimi i një rrugëtimi që ende vazhdon …Pra vështirësitë kanë qenë të shumta por besimi dhe këmbëngulja ime, puna e palodhshme e çdo dite, përkrahja dhe suporti i familjes më kanë ndihmuar të eci përpara edhe në momente të vështira.

Thatë që keni mbaruar studimet në Tiranë, kishit një punë, çfarë ju shtyu të emigroni?

Unë kam lindur në Korçë në vitin 1991, familja ime jeton aty. Unë vendosa të lija  çdo gjë për t’u bashkuar me të fejuarin tim. Njeri nga ne duhet të hiqte dorë nga karriera, vendosa ta bëj unë këtë sakrifice… Vendim për të cilin nuk do pendohem asnjëherë.  Një udhetimim i cili me hapi shumë dyer dhe më bëri të kuptoj gjëra që më parë nuk i mendoja.

Me emigrantë nga vende të tjera, ju bashkon fakti i të qenurit emigrant, apo dëshira për të njohur më shumë mbi një vend dhe kulturë tjetër?

Sigurisht që në fillim të bashkon fakti i të qenurit emigrant, nevojat e përbashkëta. Në rastin tim, hapja e shkollës, dëshira ime e brendshme për të ndarë rrugëtimin  tim me njerëz të ngjashëm me nevojat e mia. Më vonë kur fillova të njoh historitë e tyre, shumica u bënë miqtë e mi. Askush nuk më quante “mësuese”. Çdo njeri prej tyre kishte një bagazh të ndryshëm. Fillova të mësoj rëndësinë e bukurisë së kulturave, traditave, gjuhës. Çdo person që takoja çelte një horizont të ri dijesh tek unë. Edhe kur më tregonin gjëra të vogla nga e përditshmërija e tyre. Mësova kuptimin dhe rëndësinë e fjalës diversitet. Dhe mbi gjithçka kuptova rëndësinë  e të qenurit human.

Në një libër që flet për emigrantët, pra individë me kultura të ndryshme që ju keni takuar. Kush prej tyre jua sjell më shumë në mendje Shqipërinë, pra ngjashmërinë me vendin tonë në disa tipare?

Kjo pyetje më kujton mikeshën time Yanina  me origjine bullgare. Jam e bindur se Ballkani mbetet ajo pjesë e hartës e cila na bashkon në aspektin kulturor dhe social.

Ju jeni pedagoge në Universitetin e Milanos, për një shqiptare ishte e vështirë rruga për të arritur në këtë pozicion?

Sigurisht që nuk ka qenë dhe nuk është e lehtë. Jam përpjekur ta bëj të tillë… Gjithçka filloi kur jepja leksione private një studenti italian. Mamaja e tij më dëgjon  një ditë teksa shpjegoja. Unë zakonisht punoj me skema, kam bllokun tim për çdo lëndë që mbuloj. Ajo u habit dhe një ditë më ftoi për një bisedë pranë zyrave të fakultetit  dhe më thotë: “Si thua do të të pëlqente të punoje në universitetin e Milanos”?

Këtë vit mësimi do të zhvillohet online apo jo? 

Po, kemi marrë udhëzime që  dhe këtë vit akademik i gjithë programi  do të zhvillohet online përfshirë dhe provimet. Çdo leksion shpjegohet nëpërmjet aplikacionit ‘Teams’ dhe pastaj regjistrohet në “Steam”. Në këtë mënyrë studentëve iu jepet mundësia të rishikojnë leksionin. Për mua personalisht dhënia  e mësimit online sigurisht nuk është  e njëjtë me metodën e vjetër, mesimdhënien në prezencë, por në këto kohë të vështira  mbetet alternativa më e mirë. Mos harrojmë se ka universitete të cilat aplikojnë  vetëm mësimdhënien online ( përmend këtu Campus).

Libri është i ndarë në tri pjesë ku trajtoni çdo etapë: Të jesh emigrant, historitë e emigrantëve dhe rrjeti i emigrantëve. Të ndalemi tek pjesa e fundit që mbeti e paprekur: Sa e lidhur dhe sa aktive jeni ju me rrjetin e emigrantëve shqiptarë në Itali?

Në pjesën e tretë flas për rrjetin e emigrantëve si dhe stadet e integrimit, bazuar në një studim që unë kam realizuar gjatë periudhës 2014-2019. Përsa i përket rrjetit të emigrantëve shqipëtarë në Itali kërkoj të lidh kontakte me ato mundësi që më janë ofruar. Për fat të keq në shkollat ku kam dhënë mësim kam takuar shumë pak emigrantë nga Shqipëria. Në atë botën time të vogël kam krijuar rrjetin tim. Në  librin “ Historia ime është dhe historia jote” trajtoj katër histori qe rrëfejnë emigracionin shqiptar të viteve ‘90. Projekti im i ardhshëm ka si synim mbledhjen e dëshmive të arbereshëve në  Kalabri. Jemi duke punuar, por për shkak të pandemisë gjërat janë lenë pak mënjanë për momentin.

Keni menduar që librat tí shkruani edhe në shqip?

Po punoj për të sjell ne tregun shqiptar një liber me poema/poezi titulluar “Ditari i një ëndërrimtareje “. Kam një vit që po punoj. Dy prej poezive janë botuar tashmë në librin “Poesie di Strada “ këtu në Itali. Dëshiroj të përkthej librin “A voce Alta” ( Me zë të lartë) ku vij si bashkëautore. Uroj me gjithe zemër t’ia arrij. Dëshira ime më e madhe është të jem pranë lexuesit shqiptar. Aty kam filluar të shkruaj e të derdh vargjet e para…