Kisha shkruar gjerësisht për kompaninë në Financial Times, kështu që kishim folur më parë. Por ishte e çuditshme të dëgjoja nga ajo pak para pushimeve, veçanërisht pasi unë nuk po punoja për asgjë që lidhej me kompaninë në atë kohë.

Telefonata nuk zgjati as një minutë. Ajo kërkonte që unë të dija “me mirësjellje” se New York Times kishte publikuar një artikull që unë duhet të lexoja patjetër. E çuditur nga ky alarm, e pyeta pse. Por gjithçka që ajo tha ishte se kishte të bënte me një hetim në ByteDance, kompania mëmë kineze e TikTok, dhe se unë duhet ta telefonoja përsëri pasi ta lexoja.

Artikulli thoshte se punonjësit e BydeDance aksesuan të dhënat e dy gazetarëve nëpërmjet llogarive të TikTok, përfshirë vendndodhjen fizike, me qëllim gjetjen e burimeve të gazetarëve pas disa shkrimesh kundër kompanisë. Sipas raportit, dy të punësuar në Kinë dhe dy në SHBA u larguan nga kompania pas një hetimi të brendshëm. Në një memo të stafit, shefi ekzekutiv i ByteDance u ankua për incidentin si “sjellje të keqe të disa individëve”.

Kur i telefonova përsëri drejtoreshës së marketingut, më konfirmoi se unë isha një nga gazetaret që ishin përgjuar. Lashë telefonin dhe fillova të mendoj çfarë do të thoshte që një kompani për të cilën raportova kishte bërë kaq shumë për të kufizuar aftësinë time për ta bërë këtë. Gjatë muajve në vijim, episodi u bë vetëm një në një seri të gjatë skandalesh dhe krizash që vënë në pikëpyetje se çfarë është në të vërtetë TikTok dhe nëse kompania ka të ardhmen dominuese në botë që dikur dukej e pashmangshme.

Gjatë periudhës së internetit që nisi me dominimin e Google, shumica prej nesh kanë dhënë akses në të dhënat për mbarëvajtje të proceseve digjitale. Kur ByteDance u themelua në Pekin në vitin 2012, Google na kishte lexuar ccdo email, Amazon na kishte parë duke bërë blerje dhe Tëitter e Facebok kishin ndërmjetësuar mesazhet tona për miqtë dhe armiqtë për vite me radhë. Në të vërtetë, Zhang Yiming, inxhinieri i softuerit që krijoi ByteDance, modeloi veten dhe aspektet e kompanisë së tij të re në Silicon Valley. Zhang, i cili punoi shkurtimisht për Microsoft-in përpara se të dilte vetë, dikur i pëlqente të citonte Steve Jobs dhe Jack Welch. Aplikacioni i tij i parë i sukesshëm ishte një faqe e quajtuar Toutiao, për lajme ditore.  Platformat ekzistuese si Facebook dhe Instagram mbështeteshin në përdoruesit që ndiqnin manualisht miqtë, të famshëm dhe kompanitë, postimet e të cilëve më pas përbënin përmbajtjen që shihnin në burimet e tyre. Toutiao nuk ishte i interesuar se kush  i dinte përdoruesit e tij, vetëm se çfarë klikonin, cilët artikuj lexuan në tërësi dhe cilët komentuan. Teknologjia themelore e ByteDance filloi të gjeneronte një profil të asaj që i pëlqente secilit lexues dhe e rafinonte atë sa herë që hapnin aplikacionin. Brenda katër muajve nga fillimi i Toutiao në 2012, ai kishte një milion përdorues dhe ByteDance kishte një plan për një lloj të ri rrjeti social jo-social.

Në vitin 2016, ByteDance publikoi Douyin, një aplikacion për shikimin e videove të shkurtra në Kinë. Ai u rrit shpejt duke pasur më shumë se 100 milionë përdorues dhe u lançua ndërkombëtarisht me një emër të ri: TikTok. Aplikacioni u ngrit vetëm pasi ByteDance e bashkoi atë me një faqe tjetër sociale kineze, Musical.ly, të cilën e bleu për 1 miliardë dollarë në 2017. Algoritmi i TikTok, i cili mblodhi vendndodhjen dhe informacionin mbi përmbajtjen e videove (si dhe të dhëna biometrike të tilla si gjurmët e fytyrës dhe njohja e zërit në SHBA) u kombinua me mjetet e redaktimit të videove të Musical.ly, të cilat i lejuan përdoruesit të replikonin dhe ripostonin me lehtësi klipet.

E gjithë kjo u shndërrua në një produkt krejtësisht të përshtatshëm për një brez të rritur në telefonat inteligjentë. (60% e përdoruesve janë midis 16 dhe 24 vjeç, por shumë janë më të rinj.) Përmbajtja e TikTok është përshtatur më hollësisht se platformat e tjera, që do të thotë se çdo përdorues mund të ndihet sikur po gjen cepin e tij të vogël të faqes në formën e faqes së tyre “Për ty”. Motra ime 17-vjeçare ka BookTok; Marr video gatimi, këshilla organizimi të stilit Marie Kondo dhe mace. (Kur konfigurova fillimisht llogarinë time TikTok për të testuar veçoritë në aplikacion, e bëra atë nën maskën e maces sime bardh e zi me gëzof, të quajtur Buffy. Teknikisht, ishte llogaria e Buffy që punonjësit e TikTok kishin akses në telefonin tim.)

Pothuajse brenda natës, TikTok u bë një ndër kompanitë më të mëdha. Është shkarkuar më shumë se 3 mld herë. Në 2021-shin, TikTok kishte më shumë vizita në faqe se Google dhe më shumë minuta shikimi sesa YouTube. Në nivel global, përdoruesit shpenzojnë 52 minuta në ditë në TikTok, pothuajse dyfishi i kohës së shpenzuar në ditë në Instagram. Kjo e bëri aplikacionin e parë të Kinës që shpërtheu në një shkallë vërtet globale.

Ai gjithashtu e bëri atë një objektiv për goditjen e fundit të Pekinit ndaj Big Tech. Në vitin 2018, një nga aplikacionet e tjera të ByteDance u akuzua për promovim të përmbajtjes imorale nga media shtetërore. Kur u rrëzua përfundimisht, Zhang shkroi një letër publike për falje, duke u zotuar për censurë më të madhe të përmbajtjes së ByteDance. Së bashku me themeluesit e tjerë të shquar të teknologjisë, Zhang u largua si kryetar në vitin 2021. (Ai ruan 20% të aksioneve në ByteDance, me një klasë të veçantë aksionesh që i japin atij të drejta shtesë votimi dhe fuqi vetoje.)

Kina ka fuqi të konsiderueshme mbi kompanitë e teknologjisë. Ajo kontrollon eksportin e algoritmeve ByteDance, duke përfshirë atë të TikTok, dhe mund të urdhërojë që kompanitë t’i zbulojnë shtetit të dhënat e përdoruesit. TikTok ka thënë se nuk i ka dhënë kurrë të dhëna qeverisë kineze dhe nuk do ta bënte këtë nëse do t’i kërkohej.

Megjithatë, në mbarë botën dhe veçanërisht në SHBA, tregu më i madh i TikTok, ka alarm për sigurinë e këtyre të dhënave. “Ky është një mjet që është në fund të fundit nën kontrollin e qeverisë kineze… për mua, ai bërtet me shqetësime të sigurisë kombëtare”, ishte vlerësimi i drejtorit të FBI-së Christopher Wray në fillim të këtij viti. Në tetor 2022, gazetarja e Forbes Emily Baker-White raportoi se një ekip me bazë në Kinë në ByteDance “planifikonte të përdorte aplikacionin TikTok” për të përcaktuar vendndodhjet e sakta të “qytetarëve specifikë të SHBA”. Pas publikimit të historisë, kompania postoi një postim në Tëitter ku shkruhej: “TikTok nuk është përdorur kurrë për të ‘shënjestruar’ ndonjë anëtar të qeverisë amerikane, aktivistë, figura publike apo gazetarë”. Siç e bëri të qartë The Neë York Times disa muaj më vonë, punonjësit në TikTok kishin hyrë tashmë në telefonin e Baker-Ëhite, si dhe në telefonin tim.

Kur CEO aktual i TikTok, Shou Zi Chew, u shfaq para ligjvënësve amerikanë në Uashington në mars, ai arriti të realizojë arritjen e rrallë të bashkimit të demokratëve dhe republikanëve. Gjatë një seance testuese që zgjati pesë orë, Shou u pyet për gjithçka, nga ndikimi negativ i TikTok në shëndetin mendor të adoleshentëve deri te shitja e drogës në aplikacion dhe, në një jehonë të panikut moral shekullor për Elvisin dhe The Beatles, korrupsioni i rinisë së kombit.

TikTok ka krijuar në mënyrë legjitime disa tendenca të rrezikshme, shpesh në formën e sfidave të përditshme. Një zëdhënës i TikTok tha se ndalon përmbajtjet që tregojnë ose promovojnë akte të rrezikshme. Siguria e fëmijëve është një problem i veçantë. Kështu ndodh edhe me rrjetet e tjera të mediave sociale, por duke qenë se TikTok aktualisht ka numrin më të madh të të rinjve, ka më shumë fëmijë për të mbrojtur. Ajo ka dështuar në mënyrë të përsëritur për ta bërë këtë. Muajin e kaluar, kompania u gjobit me 12.7 milionë paund në Mbretërinë e Bashkuar për keqpërdorimin e të dhënave personale të fëmijëve nën 13 vjeç dhe lejimin e tyre për të hyrë në platformë, pavarësisht se kjo është kundër rregullave të saj.

Kultura korporative e ByteDance është vënë nën vëzhgim gjithashtu, pas raportimeve në FT dhe të tjera. Pranverën e kaluar, takova një punonjës në një restorant makaronash në Londër, i cili është i njohur me llogaritë e ushqimit në Instagram dhe TikTok. Për javë të tëra, ajo kishte vendosur nëse do të dilte apo jo, dhe ishte dukshëm nervoze për takimin. Por më pas ajo filloi të detajojë përvojën e saj në kompani ku, tha ajo, iu dhanë objektiva të paarritshme, iu kërkua të punonte gjatë gjithë orëve të ditës për të komunikuar me stafin në Kinë, ndonjëherë duke bërë turne 18-orëshe, dhe ngacmohej dhe bërtiste. nga menaxherët kur ajo u përpoq të fliste. TikTok tha se ngacmimi në vendin e tij të punës ishte plotësisht i papranueshëm dhe se që atëherë kishte ndërmarrë hapa për të “mbështetur një përvojë pozitive të punonjësve”.

Ajo nuk ishte e vetme. Punonjësve të TikTok në të gjithë botën u kërkohet të mishërojnë një sërë vlerash të kompanisë të njohura si “ByteStyle”, si dhe të përdorin softuerët që punonjësit pretendojnë se gjurmojnë performancën e tyre dhe bëjnë pothuajse gjithçka, përfshirë të dhënat e përdoruesit, të dukshme për zyrat e ByteDance në Kinë. Kjo është pranuar në kompanitë kineze të teknologjisë, por ka shkaktuar fërkime me stafin në SHBA, MB dhe Evropë. Ndërsa popullariteti i tij është rritur, TikTok ka punësuar mijëra njerëz në këto rajone, por gjithashtu ka përjetuar një turbullim të lartë punonjësish, shumë prej të cilëve u larguan nga kompania pas më pak se një viti.

Në javën pas takimit tim të drekës, shkrova një artikull rreth përplasjes midis stafit në Londër dhe udhëheqjes së kompanisë, e karakterizuar nga një koment i paraportuar më parë i bërë nga Joshua Ma, një ekzekutiv i ByteDance që drejtonte ekipin europian të tregtisë elektronike. Në një darkë në Londër, ai u tha punonjësve se, si një “kapitalist”, ai “nuk besonte” në pushimin e lehonisë. Pasi historia doli në internet, një punonjës ndau një dokument të brendshëm që sugjeronte terma censurimi duke përfshirë “Financial Times” dhe “maternitet” nga transmetimet e drejtpërdrejta të TikTok, diçka që kompania tha se nuk e zbatoi kurrë në praktikë.

Çuditërisht, marrëdhënia ime me zyrën e shtypit të TikTok ishte e tensionuar. Ndonëse nuk isha në dijeni të tij, në të njëjtën kohë TikTok po shtynte përsëri raportet për një vend pune toksik, disa punonjës kishin vendosur të mbikëqyrnin telefonin tim, duke gjurmuar vendndodhjen time me shpresën për të gjetur burimet e mia.

Pas zbulimeve, i dërgova ByteDance një listë me 15 pyetje, duke kërkuar të dija më shumë rreth asaj që kishte ndodhur saktësisht. Kërkova datat dhe orët specifike të gjurmimit; saktësisht çfarë të dhënash janë marrë dhe çfarë është bërë me to; cilat pyetje për vendndodhjen janë bërë; dhe si kishte qenë e mundur kjo kur TikTok ka mbajtur gjithmonë se qasja në të dhënat e përdoruesve nga stafi në Kinë ishte shumë e kufizuar. Doja gjithashtu të dija më shumë për hetimin e brendshëm dhe pse kishte vonuar zbulimin e keqbërjes. Kompania nuk është përgjigjur kurrë plotësisht.

A mund ta bindë TikTok botën se nuk është një mjet për Kinën?

Shqetësimi për paqartësinë e TikTok është ajo që e solli Shou në selinë e demokracisë amerikane. Konkretisht, amerikanët kanë frikë nga një kërcënim kinez për sigurinë kombëtare. Kjo ka filluar që kur Komiteti i SHBA-së për Investimet e Huaja hapi një hetim mbi blerjen e Musical.ly të TikTok në 2019. Jo shumë kohë më pas, atëherë presidenti Donald Trump, i cili kishte ndaluar tashmë kompaninë kineze të telekomunikacionit Huawei, u tha gazetarëve se do të ndalonte TikTok-un nëse nuk ByteDance shiti aplikacionin. Tre vjet më vonë, administrata Biden po ushtron presion në mënyra të ndryshme. TikTok është ndaluar nga pajisjet e qeverisë federale, pas shumë qeverive të shteteve. Pak para paraqitjes së Shou, FBI dhe Departamenti Amerikan i Drejtësisë njoftuan se po hetonin aksesin e papërshtatshëm në të dhënat e përdoruesve në SHBA.

Gjatë dëshmisë së tij, Shou, i cili është nga Singapori, përsëriti linjën e kompanisë: ByteDance është private; 60 për qind e kompanisë është në pronësi të “investitorëve institucionalë globalë”; Zyrtarisht ka selinë në Los Anxhelos dhe Singapor. Më pas, pas gjysmë ore, ai u pyet nga kryetarja, Cathy McMorris Rodgers: “TikTok spiunoi gazetarët amerikanë. A mund të thoni me 100%  siguri se as punonjësit e ByteDance dhe as punonjësit e TikTok nuk mund të synojnë amerikanë të tjerë me teknika të ngjashme mbikëqyrjeje?” Shou dukej i sigurt ndërsa u përgjigj: “Së pari, nuk jam dakord me karakterizimin se është spiunazh”. Kur shtyhej për një po ose jo, ai nuk dha asnjërën.

Kur u ktheva në Londër pas pushimit të Krishtlindjeve, ajo që kishte ndodhur më goditi. Në një restorant picash, siç u thashë disa miqve të mi, u bëra gjithnjë e më e vetëdijshme se isha në një vend publik. Më dukej se veshët m’u mbushën me bisedat nga tavolinat e tjera dhe e gjeta veten të bindur se kushdo mund të më dëgjonte. Ndonjëherë kam pasur vështirësi për të fjetur, duke menduar se çfarë mund të kishin mësuar punonjësit e ByteDance për mua. Për një kohë, shpesh anuloja planet dhe, sa herë që flisja ose takoja burime të reja, ndihesha në teh.

Ekipi i sigurisë kibernetike i FT më ka ndihmuar të marr masa paraprake shtesë. Në një nivel praktik, pajisja ime e vjetër u shndërrua në një telefon të rremë vetëm për t’u përdorur për të hyrë në TikTok për punë. Duke e ndezur një ditë të shkurtit, mora një kod verifikimi, të cilin nuk e kisha kërkuar. Shpesh kjo dërgohet kur hyni në një pajisje të re. Shikova pajisjet e regjistruara në llogarinë time dhe, me kuriozitet, pashë një iPhone që nuk e kam. Kjo sugjeroi që një pajisje që nuk ishte e imja, ishte në atë kohë, e regjistruar në llogarinë time TikTok pa dijeninë time, ndoshta duke monitoruar aktivitetin. TikTok nuk mund të shpjegonte pse një pajisje tjetër ishte regjistruar në llogarinë time në atë kohë, por tha se “nuk identifikonte akses të papërshtatshëm ose aktivitet joautentik të llogarisë në janar dhe shkurt”.

Gjatë muajve të fundit, dhe jo gjithmonë me zgjedhje, kam menduar shumë për pyetjen që kanë bërë ligjvënësit, rregullatorët dhe shumë të tjerë: çfarë është TikTok? Një përgjigje është se është sinteza e idealeve amerikane të start-up-it dhe ambicieve teknologjike kineze, produkt i dekadave të shkëmbimit të lirë midis dy vendeve më të fuqishme të botës. Në këtë version të përgjigjes, TikTok ishte i pari dhe i fundit i këtij lloji, i lindur përpara kthesës autoritare të Xi Jinping dhe shtytjes së SHBA për t’u shkëputur nga Kina. Një përgjigje tjetër është shumë më e thjeshtë: TikTok është e ardhmja. Në të cilën artifica e mediave të mëparshme sociale është zhveshur dhe ne jemi të detyruar të pranojmë se këto algoritme janë ndërtuar me qëllim për të mbajtur vëmendjen tonë, ndërsa ne lëvizim vetëm, për aq kohë sa të jetë e mundur.

Mund të jenë të dyja. Ose asnjëra.

Rregulloret e reja, të bazuara pjesërisht në aspekte të këtyre përkufizimeve, po vijnë ngadalë në MB dhe BE. Pavarësisht tonit luftarak të politikanëve amerikanë, një ndalim total për TikTok duket i pamundur. Padyshim që do të shkaktonte një zhurmë mes përkrahësve të fjalës së lirë, për të mos përmendur një numër të madh të rinjsh që e duan platformën. Është gjithashtu e vështirë të imagjinohet që një aplikacion i përfshirë tërësisht në kulturën popullore të fshihet nga jeta jonë brenda natës. Përveç, ndoshta, në Kinë.

Burimi: FinancialTimes/

*Nga Cristina Criddle, gazetare e FT për teknologjinë e cila u përgjua nga TikTok