zoom

Të gjitha

Një shqiptare në krye të Këshillit Suedez për Paqen në NATO

Shkipe Bunjaku ndonëse e lindur në Suedi, me një krenari për tu pasur zili në cdo kohë thekson prejardhjen e saj shqiptare, madje ajo është shndërruar në një ambasadore të denjë të kulturës dhe traditës së vendit të saj të origjinës.

Lindur dhe rritur në Suedi, Shkipe Bunjaku njeh mjaft mirë trojet shqiptare dhe pa dyshim gjuhën shqipe. Prindërit në fillim i mësuan gjuhën amtare, shqipen, më pas në moshën pesë vjeçare filloi të mësoi gjuhën e vendit ku jetonte, suedishten. Në klasën e parë mësuesja që e prezantoi Shkipen, i foli nxënësve të tjerë mjaft mirë për Shqipërinë dhe shqiptarët, gjë që ndikoi tek Shkipja e vogël në atë kohë dhe ja shtoi dashurinë për rrënjët e saj. Përveçse një patriote e flaktë, Shkipe Bunjaku është edhe një grua mjaft e suksesshme në karrierë. Një bizneswomen që tashmë drejton shumë kompani, me një përvojë të suksesshme si Kryetare e Këshillit Suedez për Paqen në NATO, si dhe aktiviste e palodhur e çështjeve të Diasporës, Shkipe Bunjaku rrëfen shumë detaje nga jeta e saj në një intervistë për “Diaspora Shqiptare”.

Ju keni lindur në Suedi, por lidhja me Shqiptarinë dhe shqiptarët ka qenë gjithmonë e fortë, si e shpjegoni këtë lidhje dhe kush ka ndikuar?

Kam lindur në kryeqytetin e Suedisë, Stockholm në vitin 1974. Familja ime erdhën në Suedi me kontratë pune nga Turqia, vend nga i cili u arratisën në 1964 nga Shkupi. Nëna ime ka lindur në Burrim të Pejës, por kur ajo ishte 2 vjeçe gjyshi im u pushkatua nga forcat serbe në vitin 1945 dhe gjyshja ime me dy fëmijë u arratis në Shkup. Babi im lindi në Shkup, por duke qenë se xhaxhai im Rexhep Bunjaku ishte i burgosur politik, familja e babait tim kanë vuajtur shumë. I tregova këto detaje, sepse mendoj që vuatja e familjes sime, qoftë nga ana e nënës, por edhe nga babi janë dikimet e para për çështjet shqiptare.

Në vitin 1974 u hap Ambasada e parë Shqiptare në Stockholm dhe pasi babi im asnjëherë nuk ka bërë dallime në mesin e shqiptarëve doli dhe e priti ambasadorin e parë shqiptar në aeroportin e Stockholmit, Arlanda. Prindërit e mi janë shoqëruar me shqiptar ballista, zogista, komunista, katolik dhe musliman, por ajo që i mbante ishte fakti që të gjithë ishin shqiptar. Ambasada Shqiptare në atë kohë lejonte të porosisim libra në gjuhën shqipe dhe aty ishte qendra ku mblidheshim të gjithë shqiptarët në Stockholm.

Me anë të librave në gjuhen shqipe na tregonin për historinë shqiptare, por edhe gjithmonë babi bënte porosi për video kaseta të festivalit të këngës në Gjirokastër dhe aty i mësova vallet shqiptare dhe këngët shqipe dhe prej këtyreve valleve më lindi ëndrra që të studioi në Akademinë e Baletit në Shqipëri, sepse unë i adhuroj shumë vallet Shqiptare.

Nëna ime u shkollua në Stockholm dhe mori diplomë si mësuese për fëmijë. Ajo e mësoi shumë shpejt gjuhën suedeze dhe na lexonte përrallat të Astrid Lindgren në gjuhën shqipe dhe unë në moshën 5 vjeçe fillova ta mësoj suedishten, pasi që kam qenë në shtëpi gjatë gjithë kësaj kohe. Fillova në shkollë në moshën 6 vjeç dhe kisha fatin ta kem një mësuese suedeze ku herën e parë që kishim prezentimin në klasë dhe unë tregova për origjinën time shqiptare ajo ma forcoj krenarinë e origjinës duke i tregu klasës sime për Shqipërinë dhe shqiptarët më shumë fjalë të bukura.

Këto janë njerëzit që më dhanë inspirimin e parë që si shqiptare jam superiore.

Emri juaj Shkipe sikur e shton edhe më shumë këtë lidhje?

E vërtetë. Ne jemi 4 fëmijë, motra ime e madhe quhet Lulieta dhe vëllai i madh quhet Luan, këto të dy janë të lindur në Shkup. Pastaj është vëllai Alban dhe unë Shkipe. Motra ime kish takuar në Kosovë një gazetare që e kishte emrin Shkipe dhe e kish pyet për këtë emër, ajo kish treguar për ardhjen e emrit Shkipe dhe burimin e kohës së At Gjergj Fishtës. Kur linda unë vendosën familja që të ma vendosin emrin Shkipe të cilin e mbaj me shumë krenari. Mund edhe t’ju tregoj që kur e takova një Shkipe tjetër në Prishtinë, të dyja ishim shumë krenare me emrin.

Cili ka qenë angazhimi juaj i parë në çështjet e Diasporës?

Përpos demonstratave anembanë Europës që merrja pjesë në vitet ’80-’90,  angazhimi im e parë ishte kur një ministër Suedez me emer Birgit Friggebo doli dhe tha që shqiptarët e kanë kulturë hilen. Kjo ishte shumë e rëndë për ne që kishim punuar shumë për të treguar kush jemi ne shqiptarët në këtë shtet. Unë me anë të mësueses sime e gjeta numrin e telefonit dhe e mora atë në telefon. Asaj i tregova krejt ndjenjën time dhe i thash që nuk mundet me e përfshi një popull krejt për arsye të disa kriminelëve sikur se për fat keq i thashë që edhe ju Suedezët keni disa pedofila, a do të thotë kjo që ju gjithë jeni të tillë?

E kishim një bashkëbisedim shumë të mirë dhe ajo në ditën tjetër kërkoi falje haptazi në TV dhe në radio Suedeze. Ky ishte angazhimi i parë në vitin 1993. Pas kësaj në vitin 1994 me studime në Stockholm për BE dhe historinë e shteteve Nordike u lidha me organizata jo qeveritare dhe aty fillova lobimin për çarmatimin nuklear dhe për gjendjen e Kosovës në OKB, BE dhe në NATO si Kryetare e Këshillit Suedez për Paqe.

Ju keni studiuar në Washington. Si e kujtoni eksperiencën tuaj në Amerikë dhe pse nuk vendosët të jetoni në SHBA?

Studiova në Washington DC për arsye që caku im atëherë ishte që të bëhem avokate e popullit në OKB. Aplikova për dy kurse që mendoja do më japin dituri dhe eksperiencë me vlera për këtë drejtim. “Internatinal Relations” (Marrëdhënie Ndërkombëtare) dhe “International journalism” (Gazetarin ndërkombëtare).

Më pas u kthyet sërish për studime në Stokholm, këtë herë për Drejtësi, pse kjo degë?

Së pari kisha mundësi të rri në Washington sepse më ofruan punë dhe vazhdim shkollor, por me dukej shumë larg shtëpisë Amerika dhe unë vendosa të kthehem në Suedi, në fakt ku do në Europë sepse e gjithë Europa është shtëpia ime.

Aplikova për studime në Universitetin e Stockholmit për drejtësi, sepse ende kisha dëshirë të punoj për të drejtat e njeriut, u pranova dhe u shpërngula në Stockholm.

Më pas çfarë keni ushtruar si profesion?

Kam punuar në Ushtrinë suedeze 3 vjet ku kam stërvitur oficer të NATO-s se si përdoret përkthyesi në misione paqësore. Pastaj kam punuar si menaxhere në një fondacion. Kam qenë kryetare e partisë Social-demokrate në komunën Nacka në Suedi dhe këshilltare i Integrimit në komunë.

Menaxhere e përgjithshme në fushën Marinare të naftës dhe gazit, ku më pas ndërtova kompanitë e mia në Suedi, Norvegji dhe Kosovë në fushën Marinare të naftës dhe gazit ku kishim eksperta, fuqi punëtore për t’i udhëzuar klientëve në këtë industri. Këtu isha femra e parë në moshën 35 vjeç si drejtore.

I parapritë pyetjes sonë duke treguar se në moshë shumë të re keni qenë femra e parë drejtuese në fushën e naftës dhe gazit. Si ndikoi kjo në karrierën tuaj të mëpasme?

Nuk ka qenë e lehtë të jem një femër e re dhe e huaj, por kam arrit të fitoj respektin në këtë industri. Në fillim më ka ndodh që për shembull klientët nuk kanë kuptuar që unë jam femër dhe në takimin e parë me një klient mu drejtuan dhe më kërkuan tí sjell kafen. I kisha dy menaxherë shitës që punonin me mua, njëri ishte vëllai im Albani dhe tjetri ishte një suedez me emrin Göran dhe në këtë rast unë u ngrita dhe ja solla kafet duke qeshur. U ula dhe vëllai im më prezantoi si drejtoresha e komapanisë. Natyrisht të gjithë u turpëruan dhe kërkuan falje, por më dukej se gjesti ime modest rrodhi dhe ata u bënë klientët më të mirë në atë kohë.

Pastaj princi i Arabis Saudite na ftoi në Riad me bashkëpunim me Ambasadën Suedeze për të parë mundësitë për bashkëpunim. Personalisht nuk shkova por i dërgova dy menaxherët ( Meshkuj) të mi në këto takime. Në faqen e fundit të prezentimit të kompanisë sime ishte një foto e imja dhe një biografi e shkurtër e imja. Ata ishin mbledh i gjithë stafi ndërsa unë vetëm dy persona i kisha dërguar dhe drejtori ju drejtua stafit tim duke mbajt lart prezentimin dhe duke thënë kështu nuk duam, domethënë një femër dhe pa shami. Stafi im ju drejtuan duke thënë, por kjo është drejtoresha e kompanisë dhe është ajo që i merr vendimet përfundimtar. Më pas edhe me to nënshkruam një kontratë.

Këto ndodhi më kanë bërë edhe më të fortë, por mund të them që fuqin e parë që e kam ndje ishte kur e bëra ushtrinë dhe u vërtetova që njeriu mund të bëjë atë që e do vet pa marrë parasysh nëse je femër ose mashkull. Nuk janë mashkujt inferior, por edhe ne femrat mundemi.

Sot si prind unë nuk bëj dallime me djalin ose vajzën time. E kam një kërkesë ndaj të dyve dhe kjo është që ta bëjnë ushtrinë të dy.

Keni qenë Kryetare e Këshillit për Paqen Suedeze. Si e kujtoni si eksperiencë?

Mendoj se isha shumë me fat që kjo ndodhi pikërisht në kohën e duhur ku me mbeshtetje të kolegëve të mi kisha raste të flisja për Kosovën, shqiptarët në ish-Jugosllavi dhe për gjendjen kritike. Kisha rastin të informoj të gjithë pjesëtarët që kurrë të arrij lufta në Kosovë nuk është e njëjtë sikur në viset tjera ku luftërat u përshkruanin si lufta fetare, qoftë ajo ne Bosnje, por edhe në Kroaci. Këtu është historia ndryshe se janë kombe të ndryshe dhe nuk ka të bëjë me fe.

Në faqen tuaj në facebook, vum re se gëzoni respektin e shumë shqiptarëve të Diasporës, si ndiheni kur merrni fjalë kaq pozitive?

Rrugtimi për ta arrit këtë respekt si femër shqiptare nuk ka qenë as pak e lehtë, por mendoj që puna ime dhe respektin që e kam për të gjithë shqiptare vet tregohet.

Jam shumë krenare dhe falenderoj të gjithë që me mbeshtesin nga zemra nuk di si të ua shpjegoj sa falenderuese jam si femër shqiptare për këtë respekt. Kjo me duket që është shumë e rëndësishëm edhe për të gjithë vajza dhe gra shqiptare.

Sa e përfshirë jeni në çështjet e Diasporës dhe cili është roli juaj konkret si koordinatore, përmendim këtu edhe faktin që jeni bërë pjesë e FED?

FED ka organizime kudo në botë dhe për disa persona është e vështirë ta udhëheqin këtë punë masive vetë.  Ndaj jam koordinatore për Europën dhe detyra ime është t’i mbështes koordinuesit shtetërorë me këshilla nga përvoja ime po ashtu për t’i drejtuar tek ndihma e duhur ose tek arritja e cakut për lobimin në Europë.

E vizitoni shpesh Shqipërinë?

Shqipërinë e vizitoj cdo verë, vetëm sivjet nuk munda për shkak të pandemisë. E dua bregdetin tonë më të bukur në botë dhe i respektoj shumë njerëzit modestë të Vlores e në gjithë jugun. Kanë një kulturë të lart, ushqime fantastike etj.. Kurse edhe fakti që takohet Adriatiku me detin Jon në Vlorë e bën Vlorën edhe më magjike dhe më duket që nuk kam nevojë t’ju tregoj për historinë që na ka lënë trashigim Vlora, dhe për shkrimtarët, poetët e mëdhenj.

*Ndalohet kopjimi, riprodhimi dhe publikimi i intervistës pa cituar burimin “Diaspora Shqiptare”.