Izraelitët po përpiqen të kuptojnë atë që sapo na ka goditur. Fillimisht e krahasuam katastrofën aktuale me Luftën e Yom Kipur të vitit 1973. Pesëdhjetë vjet më parë, ushtritë e Egjiptit dhe të Sirisë filluan një sulm të befasishëm dhe i shkaktuan Izraelit një varg disfatash ushtarake, përpara se Forcat Mbrojtëse të Izraelit të rigrupoheshin, të rifitonin iniciativën dhe të kthenin situatën.

Por ndërsa shfaqen gjithnjë e më shumë histori dhe imazhe të tmerrshme rreth masakrës së komuniteteve të tëra, kuptojmë se ajo që ka ndodhur nuk i ngjan Luftës së Yom Kipurit.

Në gazeta, në mediat sociale dhe në mbledhjet familjare, njerëzit po bëjnë krahasime me orët më të errëta të popullit hebre – njëjtë me kohën kur nazistët vranë fshatarë hebrenj gjatë Holokaustit.

Unë personalisht kam familje dhe miq në Be’eri dhe Kfar Aza, dhe kam dëgjuar shumë histori të tmerrshme. Hamasi kishte kontroll të plotë të këtyre dy komuniteteve për orë të tëra. Terroristët shkonin shtëpi më shtëpi, duke vrarë sistematikisht familje, duke vrarë prindërit në sy të fëmijëve të tyre dhe duke marrë pengje, madje edhe foshnje dhe gjyshe.

Të mbijetuarit e tmerruar u mbyllën brenda dollapëve dhe bodrumeve, duke thirrur ushtrinë dhe policinë për ndihmë që nuk arriti kurrë ose edhe kur ndodhi, ishte tepër vonë.

Xhaxhai im 99-vjeçar dhe gruaja e tij 89-vjeçare janë anëtarë të Be’erit. Të gjitha kontaktet me ta u ndërprenë menjëherë pasi Hamasi mori kontrollin.

Ata u fshehën në shtëpinë e tyre për orë të tëra, ndërsa dhjetëra terroristë nisën masakrën. Mora lajmin se mbijetuan. Unë njoh shumë njerëz që sapo kanë marrë lajmin më të keq të jetës së tyre.

Halla dhe xhaxhai im janë dy hebrenj – të lindur në Evropën Lindore në vitet mes dy luftërave. Ne u rritëm me histori për hebrenjtë e pambrojtur që fshiheshin nga nazistët në dollapë dhe bodrume dhe asnjë nuk shkonte për t’i ndihmuar. Shteti i Izraelit u themelua për të siguruar që kjo të mos ndodhte më.

Pra, si ndodhi? Si u zhduk në aksion shteti i Izraelit?

Në një nivel, izraelitët po paguajnë çmimin e viteve të mendjemadhësisë, gjatë të cilave qeveritë tona dhe shumë izraelitë të zakonshëm mendonin se ishim më të fortë se palestinezët, aq sa ne thjesht mund t’i injoronim ata. Ka shumë për të kritikuar në lidhje me mënyrën se si Izraeli ka braktisur përpjekjen për të bërë paqe me palestinezët dhe ka mbajtur për dekada të tëra nën okupim miliona palestinezë.

Por kjo nuk justifikon mizoritë e kryera nga Hamasi, i cili në asnjë rast nuk ka kundërshtuar asnjë mundësi për një traktat paqeje me Izraelin dhe ka bërë gjithçka që është në fuqi për të sabotuar procesin e paqes në Oslo. Kushdo që dëshiron paqe duhet të dënojë dhe të vendosë sanksione ndaj Hamasit dhe të kërkojë lirimin e menjëhershëm të të gjithë pengjeve dhe çarmatimin e plotë të Hamasit.

Për më tepër, pavarësisht se sa faj i ngarkon dikush Izraelit, kjo nuk e shpjegon mosfunksionimin e shtetit. Historia nuk është një përrallë morali.

Shpjegimi i vërtetë për mosfunksionimin e Izraelit është populizmi dhe jo çdo imoralitet i supozuar. Për shumë vite, Izraeli është qeverisur nga një njeri i fortë populist, Benjamin Netanyahu, i cili është një gjeni i marrëdhënieve me publikun, por një kryeministër i paaftë.

Ai ka preferuar vazhdimisht interesat e tij personale mbi interesat kombëtare dhe e ka ndërtuar karrierën e tij në ndarjen e kombit kundër vetvetes. Ai ka emëruar njerëz në poste kyçe bazuar në besnikërinë më shumë se kualifikimet, ka marrë meritat për çdo sukses, duke mos marrë kurrë përgjegjësi për dështimet dhe dukej se i jepte pak rëndësi të vërtetës.

Koalicioni i krijuar nga Netanyahu në dhjetor 2022 ka qenë deri tani më i keqi. Është një aleancë e zelltarëve mesianë dhe oportunistëve të paturpshëm, të cilët injoruan problemet e shumta të Izraelit – duke përfshirë situatën e përkeqësuar të sigurisë – dhe u përqendruan në rrëmbimin e pushtetit të pakufizuar për veten e tyre. Në ndjekje të këtij qëllimi, ata adoptuan politika jashtëzakonisht përçarëse, përhapën teori skandaloze konspirative për institucionet shtetërore që kundërshtojnë politikat e tyre dhe etiketuan elitat në shërbim të vendit si tradhtarë të shtetit.

Qeveria u paralajmërua vazhdimisht nga forcat e saj të sigurisë dhe nga ekspertë të shumtë se politikat e saj po rrezikonin Izraelin dhe po gërryenin parandalimin izraelit në një kohë të kërcënimeve të jashtme në rritje.

Megjithatë, kur shefi i shtabit të IDF-së kërkoi një takim me Netanyahun për ta paralajmëruar për implikimet e sigurisë, Netanyahu refuzoi ta takonte. Kur ministri i Mbrojtjes ngriti alarmin, Netanyahu e shkarkoi atë. Më pas ai u detyrua ta rikthente atë në detyrë vetëm për shkak të një shpërthimi të zemërimit popullor. Një sjellje e tillë gjatë shumë viteve mundësoi që një fatkeqësi të godiste Izraelin.

Pavarësisht se çfarë mendon dikush për Izraelin dhe konfliktin izraelito-palestinez, mënyra se si populizmi gërryen shtetin izraelit duhet të shërbejë si një paralajmërim për demokracitë e tjera në mbarë botën.

Izraeli ende mund ta shpëtojë veten nga katastrofa. Ajo ende gëzon një avantazh vendimtar ushtarak ndaj Hamasit, si dhe ndaj shumë armiqve të tjerë të tij. Kujtimi i gjatë i vuajtjeve hebreje tani po e nxit kombin. IDF dhe organet e tjera shtetërore po shërohen nga tronditja e tyre fillestare. Shoqëria civile po mobilizohet si kurrë më parë, duke plotësuar shumë boshllëqe të lëna nga mosfunksionimi i qeverisë. Qytetarët qëndrojnë në radhë të gjata për të dhuruar gjak, për të mirëpritur refugjatët nga zona e luftës në shtëpitë e tyre dhe për të dhuruar ushqime, rroba dhe gjëra të tjera të nevojshme.

Në këto orë nevoje, ne gjithashtu u bëjmë thirrje miqve tanë në mbarë botën të na qëndrojnë pranë. Ka shumë për të kritikuar sjelljen e kaluar të Izraelit. E kaluara nuk mund të ndryshohet, por shpresojmë se sapo të sigurohet fitorja mbi Hamasin, izraelitët jo vetëm që do të detyrojnë të mbajë përgjegjësi qeverinë tonë aktuale, por gjithashtu do të braktisin komplotet populiste dhe fantazitë – dhe do të bëjnë një përpjekje të ndershme për të realizuar idealet e Izraelit për demokracinë në vend dhe paqen jashtë vendit./ Burimi: Washington Post. Shqipëroi – Zoom.al